ირანი
From Wikipedia, the free encyclopedia
ირანის ისლამური რესპუბლიკა (სპარს. جمهوری اسلامی ایران — ჯომჰური-იე ესლომი-ე ირან, ასევე გამოიყენება სახელწოდება ირანი (სპარს. ایران [ʔiˈɾɒn]) ან სპარსეთი) — სახელმწიფო აზიის სამხრეთ-დასავლეთით. დედაქალაქი — ქალაქი თეირანი.
ირანის ისლამური რესპუბლიკა | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
დევიზი: „დამოუკიდებლობა, თავისუფლება, ისლამური რესპუბლიკა“ | ||||||
ჰიმნი: Sorud-e Melli-e Iran |
||||||
|
||||||
|
||||||
დედაქალაქი (და უდიდესი ქალაქი) | თეირანი 35°41′ ჩ. გ. 51°25′ ა. გ. | |||||
ოფიციალური ენა | სპარსული | |||||
მთავრობა | ისლამური რესპუბლიკა | |||||
- | სულიერი ლიდერი | ალი ხამენეი | ||||
- | პრეზიდენტი | იბრაჰიმ რაისი | ||||
ფართობი | ||||||
- | სულ | 1 648 195 კმ2 (მე-18) | ||||
- | წყალი (%) | 0,7 | ||||
მოსახლეობა | ||||||
- | 2017 შეფასებით | 80 829 192[1] (მე-18) | ||||
- | სიმჭიდროვე | 48 კაცი/კმ2 (162-ე) | ||||
მშპ (მუპ) | 2007 შეფასებით | |||||
- | სულ | $852 მილიარდი (მე-15) | ||||
- | ერთ მოსახლეზე | $12,300 (65-ე) | ||||
აგი (2007) | 0.759 (საშუალო) (94-ე) | |||||
ვალუტა | რიალი (IRR ) |
|||||
დროის სარტყელი | (UTC +03:30) | |||||
- | ზაფხულის (DST) | (UTC +04:30) (UTC) | ||||
ქვეყნის კოდი | IRN | |||||
Internet TLD | .ir | |||||
სატელეფონო კოდი | 98 |
ჩრდილო-დასავლეთით ესაზღვრება აზერბაიჯანს, სომხეთსა და თურქეთს, დასავლეთით ესაზღვრება ერაყს, აღმოსავლეთით ავღანეთსა და პაკისტანს.
ირანი არის ერთ-ერთი უძველესი სახელმწიფო მსოფლიოში. პირველი პროტოირანული სახელმწიფო ელამი წარმოიშვა ჩ.წ.-მდე III ათასწლეულში. დარიუს I-ის დროს (550 — 486 წლებში) ირანის სახელმწიფო გადაჭიმული იყო საბერძნეთიდან მდინარე ინდამდე. ირანი არის ზოროასტრიზმის (მაზდეანობის) შექმნის ადგილი. XVI საუკუნესთვის ირანის რელიგია ხდება შიიზმის მიმდინარეობის მაჰმადიანობა.
1979 წელს ირანში მოხდა ისლამური რევოლუცია აიათოლა ჰომეინის ხელმძღვანელობით, რომლის შედეგადაც ირანში გაუქმდა მონარქია და შეიქმნა ისლამური რესპუბლიკა.
დასავლეთ აზიაში ირანის ეკონომიკას უკავია მეორე ადგილი განვითარების მხრივ[2] და ასევე არის რეგიონის ერთ-ერთი ყველაზე ტექნოლოგიურად განვითარებული სახელმწიფო.