Лордтар палатасы
From Wikipedia, the free encyclopedia
Лордтар палатасы (ағылш. House of Lords) — Ұлыбритания парламентінің жоғарғы палатасы.[2] Төменгі палата Қауымдар палатасы сияқты, ол Лондон, Англиядағы Вестминстер сарайында жиналады.[1] Әлемдегі ең көне институттардың бірі, өз бастауын ол XI ғасырдың басында алды және XIII ғасырда қоспалаталы болды.[3][4][5]
Лордтар палатасы ағылш. House of Lords | |
LVI-шақырылымы | |
Мемлекет | |
---|---|
Түрі | |
Түрі |
Ұлыбритания парламентінің жоғарғы палатасы |
Басшылығы | |
Лорд-спикер |
Джон Макфолл, Тәуелсіз |
Аға вице-спикер |
Джон Гардинер, Тәуелсіз |
Құрылымы | |
Фракциялары |
Лорд-спикер (1) Рухани лордтар (24) Ұлы Мәртебелінің үкіметі (268) Консервативті партия (268) Ұлы Мәртебелінің оппозициясы (172) Лейбористік партия (172) Өзге оппозиция (132) Либералдық демократтар (81) Демократиялық юнионистік партия (6) Ольстер юнионистік партиясы (2) Жасыл партия (2) Уэльс партиясы (1) Партиясыздар (2) Тәуелсіздер (36) Қалғандары (184) Кроссбенчерлер (184) |
Сайлауы | |
Жиналыс залы | |
Штаб-пәтері |
Вестминстер сарайы, Вестминстер, үлкен Лондон, Англия, Ұлыбритания[1] |
Қауымдар палатасынан айырмашылығы, лордтардың мүшелігі әдетте сайлау арқылы алынбайды. Көптеген мүшелер саяси немесе саяси емес негізде өмір бойына тағайындалады.[6][7] Тұқым қуалайтын мүшелік 1999 жылы жойылса да, мүшелердің 92 әлі тұқым қуалайтын пэр: тоқсаны ішкі сайлау арқылы сайланды және граф-маршал мен лорд ұлы камергер лауазымды тұлғалар Палатаның ex officio мүшелері болып келеді. Ешбір мүше енді өз орындарын тікелей иеленбейді. Лордтар палатасына сонымен қатар Англия шіркеуінің 26 архиепископы мен епископтары кіреді, оларды рухани лордтар деп атайды.[7][8] 2014 жылдан бастап мүшелік өз еркімен шығуы немесе қуып шығарылған кезде тоқтатылуы мүмкін.[7]
Парламенттің жоғарғы палатасы ретінде Лордтар палатасының Қауымдар палатасына ұқсас көптеген функциялары бар.[9] Ол заңнаманы мұқият тексереді, үкіметті қадағалайды және мемлекеттік саясатты қарастырады және ол жайлы есеп береді.[10] Саяси процестің қысымынан тәуелсіз орган ретінде Лордтар палатасы заң шығару бөлшектеріне назар аударатын «қайта қарау палатасы» ретінде қызмет атқарады, кейде оның Қауымдар палатасынан жоспарларын қайта қарауды сұрайтыны да болады.[11][12]
Құрдастары үкімет министрлері қызметін атқара алатынымен, олар әдетте кіші министрлер ретінде қызмет ету үшін таңдалады.[13] Лордтар палатасы премьер-министрдің немесе үкіметтің мерзімін бақыламайды;[14] премьер-министрдің отставкаға кетуін немесе сайлауды тағайындауын талап ету үшін тек Қауымдар дауыс бере алады.[15] Белгілі орын саны бар Қауымдар палатасынан айырмашылығы, Лордтар палатасындағы мүшелердің саны тұрақты емес. Қазіргі уақытта оның 784 тұрақты мүшесі бар. Лордтар палатасы — әлемдегі кез келген екі палаталы парламенттің төменгі палатасынан үлкенірек болатын жалғыз жоғарғы палата және Қытайдың Бүкілқытайлық халық өкілдерінің жиналысынан кейінгі әлемдегі екінші ең үлкен заң шығарушы палата.
Патшаның таққа отырғандағы сөйлеген сөзі Лордтар палатасында айтылады. Жоғарғы палата ретіндегі рөлінен басқа, Лордтар палатасы арқылы 2009 жылы Жоғарғы сот құрылуына дейін Біріккен Патшалықтың сот жүйесінде соңғы апелляциялық сот ретінде әрекет етті.[16] Лордтар Палатасының Англия шіркеуіндегі рөлі де бар, шіркеу шараларын рухани лордтар Палатада қарастырады.