ಶೀತಲ ಸಮರ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ಶೀತಲ ಸಮರ ವು (1945–1991) ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವಯುದ್ಧದ(1939–1945) ನಂತರ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಯು.ಎಸ್.ಎಸ್.ಆರ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಆಶ್ರಿತ ದೇಶಗಳು, ಹಾಗೂ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ವಿಶ್ವಶಕ್ತಿಗಳ ನಡುವಣ ಎಂದೂ ನಿಲ್ಲದೆ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಲೇ ಬಂದ ರಾಜಕೀಯ ಘರ್ಷಣೆ, ಮಿಲಿಟರಿ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ, ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪೈಪೋಟಿಗಳಿಗೆ ನೀಡಿದ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮರದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡ ಪ್ರಮುಖ ದೇಶಗಳ ಮಿಲಿಟರಿ ಶಕ್ತಿಗಳು ಎಂದೂ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ನೇರ ಯುದ್ಧಕ್ಕಿಳಿಯದಿದ್ದರೂ, ಮಿಲಿಟರಿ ಮೈತ್ರಿಗಳು, ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಇರಿಸುವುದು, ಪರಮಾಣು ಅಸ್ತ್ರ ಪೈಪೋಟಿ, ಗೂಢಚರ್ಯೆ, ಹುಸಿ ಯುದ್ಧಗಳು, ಪ್ರಚಾರಕಾರ್ಯಗಳು, ಮತ್ತು ಅಂತರಿಕ್ಷ ಪೈಪೋಟಿಯೇ ಮೊದಲಾದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಘರ್ಷಣೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಯಿತು.
ಆಕ್ಸಿಸ್ ಶಕ್ತಿಗಳ ವಿರುದ್ಧದ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದಲ್ಲಿದ್ದು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ಯು.ಎಸ್.ಎಸ್.ಆರ್ ಮತ್ತು ಯು.ಎಸ್ಗಳು ವಿಶ್ವಯುದ್ಧಾನಂತರದ ಸಂರಚನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯುರೋಪ್ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗವನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ವಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದವು. ಸೋವಿಯೆತ್ ಯೂನಿಯನ್ ತಾನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಪೂರ್ವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ Eastern Blocನ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿ, ಕೆಲವನ್ನು ಸೋವಿಯೆತ್ ಸೋಶಿಯಲಿಸ್ಟ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ಗಳನ್ನಾಗಿ ಹಾಗೂ ಉಳಿದವನ್ನು ಆಶ್ರಿತ ದೇಶಗಳನ್ನಾಗಿ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ವಾರ್ಸಾ ಒಪ್ಪಂದ(1955–1991)ದ ಪ್ರಕಾರ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಯು.ಎಸ್ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಯುರೋಪಿಯನ್ ದೇಶಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಕಮ್ಯುನಿಸಮ್ ದಮನವನ್ನು ರಕ್ಷಣಾ ನೀತಿಯನ್ನಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದದ್ದಲ್ಲದೆ ಈ ದಿಸೆಯಲ್ಲಿ NATOನಂತಹ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದವು. ಈ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಯು.ಎಸ್.ಎಸ್.ಆರ್ ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪಶ್ಚಿಮ ಯುರೋಪಿನ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣದ, ಅದರಲ್ಲೂ ಪಶ್ಚಿಮ ಜರ್ಮನಿಯ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡವು. ಹಲವಾರು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮೈತ್ರಿಗಳ ವಿರೋಧ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಯು.ಎಸ್.ಎಸ್.ಆರ್ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾಗಳಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದಾಗ ಕೆಲವೆಡೆ ಅವನ್ನು ವಾಪಾಸು ತಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮಿಶ್ರಫಲ ನೀಡಿದವು. ಕೆಲವು ದೇಶಗಳು NATO ಮತ್ತು ವಾರ್ಸಾ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದವಾದರೂ ಆಲಿಪ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಬಣಗಳೂ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡವು.
ಶೀತಲ ಸಮರವು ಒಂದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಯ ಏರಲು ಕಾರಣವಾದ ಘಟನೆಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಯಿತು – ಬರ್ಲಿನ್ ಮುತ್ತಿಗೆ (1948–1949), the ಕೊರಿಯನ್ ಯುದ್ಧ (1950–1953), the 1961ರ ಬರ್ಲಿನ್ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು, the ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್ ಯುದ್ಧ (1959–1975), the ಕ್ಯೂಬಾದ ಮಿಸೈಲ್ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು (1962), the ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಸೋವಿಯೆತ್ ಯುದ್ಧ (1979–1989), ಮತ್ತು ನವೆಂಬರ್ 1983ರ ಏಬಲ್ ಆರ್ಚರ್ 83 NATO ವ್ಯಾಯಾಮಗಳು. ನೇರವಾದ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಪರಮಾಣು ಅಸ್ತ್ರಪ್ರಯೋಗದ ಮುಖಾಂತರ ಇಬ್ಬರ ವಿನಾಶವೂ ಖಚಿತವಾದ್ದರಿಂದ ಎರಡೂ ಬಣಗಳು ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಮತ್ತು ನೇರ ಯುದ್ಧವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಉಪಶಮನದ ಮಾದರಿಯ ಮೊರೆಹೊಕ್ಕವು.
1980ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಈಗಾಗಲೇ ವಿಪರೀತ ಆರ್ಥಿಕ ಜಡತೆಯಿಂದ ನಲುಗಿದ್ದ ಯು.ಎಸ್.ಎಸ್.ಆರ್ನ ವಿರುದ್ಧ ರಾಜನೀತಿ, ಮಿಲಿಟರಿ, ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಒತ್ತಡಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಇದಾದ ನಂತರ ಸೋವಿಯೆತ್ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮಿಖಾಯಿಲ್ ಗೋರ್ಬಚೇವ್ ಅವರು ಈ ಉದಾರವಾದಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು - ಪೆರೆಸ್ತ್ರೊಯಿಕಾ ("ಪುನರ್ರಚನೆ", "ಮರುಸಂಘಟನೆ", 1987) and ಗ್ಲಾಸ್ನಾಸ್ತ್ ("ಮುಕ್ತತೆ", ca. 1985). 1991ರ ಸೋವಿಯೆತ್ ಯೂನಿಯನ್ನ ಕುಸಿತದೊಂದಿಗೆ ಶೀತಲ ಸಮರ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ತೇಟ್ಸ್ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಯುತ ಮಿಲಿಟರಿ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು ಮತ್ತು ಸೋವಿಯೆತ್ ಯೂನಿಯನ್ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಮಾಣು ಅಸ್ತ್ರಗಳೆಲ್ಲವೂ ರಷ್ಯಾದ ಪಾಲಾದವು. ಶೀತಲ ಸಮರ ಮತ್ತು ಅದರ ಘಟನೆಗಳು ಇಂದಿನ ಪ್ರಪಂಚದ ಮೇಲೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿವೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕಾದಂಬರಿಗಳಂತಹ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.