ವಾಸ್ತುಕಲೆ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ವಾಸ್ತುಕಲೆಯು ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ, ಕುಸುರಿಗೊಳಿಸುವ ಒಂದು ಕಲೆ (ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್). ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಮನೆ, ಕಟ್ಟಡ, ಶಾಲೆ, ಕಾರ್ಖಾನೆ, ದೇವಾಲಯ ಅಥವಾ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳು ವಾಸ್ತುಕಲೆಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೊಳಪಡಬಹುದು.
ಮೊದಮೊದಲು ಮಾನವನು ಹೆಬ್ಬಂಡೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜಾಗವನ್ನಾರಿಸಿ ವಾಸಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯವೆನಿಸುವ ಹಂತಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಅನಂತರ ಕಲೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆವಣಿಗೆ ಹೊಂದಿ ವಾಸ್ತುಶಾಸ್ತ್ರದ ಹುಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವಾದದ್ದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂಗತಿ. ಅದನ್ನೇ ಅಮರಕೋಶ ನಿವಾಸಾತ್ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ವಾಸ್ತುರಿತಿ ಶಬ್ದಿತಃ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ರ್ಯರು, ಅಮತ್ರ್ಯರು ವಾಸಿಸುವ ಸ್ಥಳವೇ ವಸ್ತು. ವಸ್ತುವನ್ನಾಶ್ರಯಿಸಿದ್ದು ವಾಸ್ತು. ಪ್ರಾಸಾದ, ಹಮ್ರ್ಯ, ಸೌಧ ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ವಸ್ತುವನ್ನಾಶ್ರಯಿಸುವುದರಿಂದ ವಾಸ್ತು ಎನಿಸುತ್ತವೆ.
ಮೂಲತಃ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಒಬ್ಬ ಚಿತ್ರಕಾರ ಅಥವಾ ಸಂಗೀತಗಾರನ ಹಾಗೆಯೇ ಕಲೆಗಾರ. ಚಿತ್ರಕಾರ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು, ಸಂಗೀತಗಾರ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಮೂಲಾಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ತನಗೆ ಬೇಕಾದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಅದರ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಸುವಂತೆ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಯೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆಕಾರ, ಪ್ರಮಾಣ, ವಸ್ತು, ಪರಿಕರಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ತನಗೆ ಬೇಕಾದಂತೆ ಸೌಧವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅದನ್ನು ಅಂದಗೊಳಿಸಲು ಹಾಗೂ ಕುಸುರಿಗೊಳಿಸಲು ಕಲ್ಪನೆಯ ಮೊರೆಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಪ್ರಪಂಚದ ಮುಂದೆ ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಅವನೊಬ್ಬ ವ್ಯಾಪಾರೀ ಮನೋಭಾವ ಹಾಗೂ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ನೈಪುಣ್ಯವಿರುವ ಚಾಕಚಕ್ಯತೆ ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಅನೇಕಾನೇಕ ವರ್ಷ ಉಳಿಯಬಲ್ಲ ಶಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ನೈಪುಣ್ಯವುಳ್ಳ ಕಟ್ಟಡ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅನುಸರಿಸಬೇಕಾದ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ ವಿವೇಚಿಸುವ ಮೊದಲ ವಾಸ್ತುವಿವರಣೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದೊರಕುವುದು ಭರತನ ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ. ಅನಂತರ ಶುಕ್ರಗೀತಿ ಗ್ರಂಥ ಇದನ್ನೇ ಶಿಲ್ಪಶಾಸ್ತ್ರದಡಿ ವಿವೇಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದೇ ರೀತಿ ವಾಸ್ತುಕಲೆಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ವಿಟ್ರೂವಿಯಸ್ ರಚಿಸಿದ ವಾಸ್ತುಗ್ರಂಥ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಗಿದೆ. ಸ್ಥಪತಿಃ ಸ್ಥಪಯೇತ್ ಸ್ಥಿರಂ ಎಂಬುದು ಮಯಮತದ ಸಿದ್ಧಾಂತ. ಇದನ್ನೇ ವಿಟ್ರೂವಿಯಸ್ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಮೌಲ್ಯವುಳ್ಳ ವಾಸ್ತು ರಚನೆಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಪ್ರಕಾರ ಒಂದು ವಾಸ್ತುರಚನೆ ಉಪಯುಕ್ತವೂ ತಾಳಿಕೆಯುಳ್ಳದ್ದೂ ಸೌಂದರ್ಯಾಂಶಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದೂ ಆಗಬೇಕಾದರೆ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಧಾನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು.
- ವಾಸ್ತುರಚನೆ ಪರಸ್ಪರ ಪೂರಕ ಸಂಬಂಧಗಳುಳ್ಳ ಅಂಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು.
- ಅದರ ರಚನಾತ್ಮಕ ಸಂಯೋಜನೆ ಲಯಬದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು.
- ಎಲ್ಲ ಅಂಗಗಳಿಗೂ ಅಳತೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಮಾಣ ಸಾಮ್ಯವಿರಬೇಕು.
- ಅಳತೆಯು ರಚನೆಯ ಕ್ರಮಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿರಬೇಕು.
ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯರ ಪ್ರಾಚೀನ ಹಾಗೂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಾಸ್ತುಕಲಾ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸಿದರೆ ವಿಟ್ರೂವಿಯಸ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ತತ್ತ್ವಗಳು ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಸ್ನಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಟ್ನ ಪ್ಯಾಲೇಸ್ ಆಫ್ ನೋಸಾಸ್, ಅಥೆನ್ಸಿನ ಪಾರ್ಥೆನಾನ್ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿ, ಮೈಸೆನೀಯದ ಲಯನ್ಗೇಟ್, ರೋಮ್ನ ಬ್ಯಾಸಿಲಿಕ ಚರ್ಚ್, ಇಟಲಿಯ ಪ್ರಾಚೀನ ಕತೀಡ್ರಲ್ನ ಒಳಾಂಗಣ, ಮಾಸ್ಕೋದ ಸೇಂಟ್ ಬ್ಯಾಸಿಲ್ಸ್ ಚರ್ಚ್, ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಕರ್ನಾಕ್ನ ಟೆಂಪಲ್ ಆಫ್ ಏಮನ್ರೇ ಮುಂತಾದುವು ಪ್ರಪಂಚದ ಉತ್ಕøಷ್ಟ ವಾಸ್ತುರಚನಾ ಮಾದರಿಗಳಾಗಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳಲು ಅವು ಒಳಗೊಂಡ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಲ್ಪನೆಗಳಷ್ಟೇ ಕಾರಣವಾಗಿರದೆ ಪ್ರಮಾಣಬದ್ಧತೆಯೂ ನಿಯಮಬದ್ಧತೆಯೂ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ.
ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತು ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಕರ್ಮನನ್ನು ಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಗಳ ಪರಮಗುರುವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ವಾಸ್ತುರಚನೆಗಳಿಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿಯಮ ಹಾಗೂ ತತ್ತ್ವಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ನಿರ್ಮಿತಿಗಳು, ಗುಹಾಲಯಗಳು, ಚೈತ್ಯಗೃಹಗಳು, ಬೌದ್ಧ ವಿಹಾರಗಳು, ಏಕಶಿಲಾ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಬೃಹತ್ಕಟ್ಟಡಗಳು, ವಾಸ್ತುಮಂಡಲಗಳು, ಭೂಪರೀಕ್ಷೆ, ದಿಕ್ನಿರ್ಣಯ ಮುಂತಾದುವೆಲ್ಲವೂ ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯುಳ್ಳವೇ.
ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರಲ್ಲಿಯೂ ವಾಸ್ತುರಚನೆಯ ಮುಂಭಾಗದ ಹಾಗೂ ಒಳರಚನೆಯ ಕಮಾನು, ಲ್ಯಾಂಟರ್ನ್ ನಮೂನೆ, ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಹಾಗೂ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೆರಿಕದ ವಿಶೇಷಗಳಾದ ಪ್ಯಾಷಯೇ ಪಾರಂಪರಿಕ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿ, ಪೆಡೆಸ್ಟಲ್ ರಚನೆ ಅರ್ಥವೃತ್ತಾಕಾರದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿ, ಗಾತಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ಅಡ್ಡಮರ ಮತ್ತು ಕೊಡೆಕಡ್ಡಿಗಳಂಥ ರಚನೆಯ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿ, ಚೂಪು ಮೇಲ್ತುದಿಯ ಅರ್ಧವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕಿಟಕಿ- ಇವು ಪಾರಂಪರಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಮಾದರಿಗಳಾಗಿವೆ. ಅವಕ್ಕೆ ವಿಟ್ರೂವಿಯಸ್ ನಿರೂಪಿಸಿದ ತತ್ತ್ವಗಳೇ ಮೂಲಾಧಾರ.
ಒಂದು ಕಾಲದ ವಾಸ್ತುರಚನೆಯ ಮಾದರಿ ಮತ್ತೊಂದು ಕಾಲಕ್ಕೆ ಮಹತ್ತ್ವದ್ದೆನಿಸದೆ ಹೋಗಬಹುದು ಅಥವಾ ಸುಂದರ ಎಂದೆನಿಸದಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಮೇಲೆ ನಿರೂಪಿಸಿದ ಎಲ್ಲ ಪೌರಾತ್ಯ ಹಾಗೂ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಮಾದರಿಗಳು ಕಲ್ಪನೆಯ ಸೌಂದರ್ಯಾಂಶ, ರಚನೆಯಲ್ಲಿನ ಲಯಗಾರಿಕೆ ಹಾಗೂ ತಾಳಿಕೆಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹದಗೊಳಿಸಿ ಕೊಂಡ ಶೈಲಿಗಳಿಂದ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಮೌಲ್ಯವುಳ್ಳ ವಾಸ್ತುಕಲೆಗಳಾಗಿವೆ ಯಲ್ಲದೆ, ಆಯಾ ಕಾಲದ ಧರ್ಮಶ್ರದ್ಧೆಯ, ಜೀವನಶೈಲಿಯ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಶೈಲಿಯ ಕಟ್ಟಡ ಹಾಗೂ ದೇವಾಲಯಗಳ ವಿಮಾನ, ದುಂಡುಗೋಪುರ, ಮೇಲ್ಮುಖವಾಗಿ ನಿಂತ ಧ್ವಜಸಂಕೇತ; ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಶೈಲಿಯ ಎತ್ತರವಾದ ಚೂಪು ಗೋಪುರ ಹಾಗೂ ಕಟ್ಟಡದ ಹೊರಾವರಣದ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಪರಂಪರೆಯ ಸಂಕೇತಗಳಷ್ಟೇ ಆಗಿರದೆ ಸ್ವರ್ಗ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ತುಯ್ತದ ಸಂಕೇತಗಳೂ ಆಗಿವೆ; ಆಯಾ ಕಾಲ ದೇಶಗಳ ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿನ ದೈವಿಕ ಪಾತ್ರಗಳ ನಿರೂಪಣೆಗಳೂ ಆಗಿವೆ.