Орозбак уулу Сагымбай
манасчы / From Wikipedia, the free encyclopedia
Орозбак уулу Сагымбай (1867—1930) — улуу манасчы. Айткан "Манасы" кагаз бетине түшүрүлүп, чыгармачылык мурасына илимий изилденген баа берилип, "алп манасчы" наамына татыган манасчылардын бири.
Орозбак уулу Сагымбай | |
Манасчы Сагынбай Орозбак уулу | |
Туулган датасы: |
1868 жыл(1868) |
---|---|
Туулган жери: |
Сары-Ой айылы |
Өлгөн датасы: |
1930 жыл(1930) |
Жарандыгы: | |
Ишмердүүлүгү: | |
Жанр: | |
Чыгармаларынын тилдери: |
Орозбак уулу Сагымбай айткан "Манас" жазылып алына баштаганда ал 55 жаш курагында болуп, манасчылык тажрыйбасы 40 жылга жетип, элдин сынынан өтүп, чыгармачылыгынын толук жетилип-бышып, кыл табында келген учуру болгон.
Сагымбай айткан "Манастын" эң негизги артыкчылыгы — анын бийик көркөмдүгү — эч бир талашсыз аксиома[1]. Сагымбайдын айтуусунда эң байыркы поэтикалык ыкмалар менен бирге — аллитерация, синтакстистик параллелизм, рефрен жана кийинки мезгилдерде пайда болгон ыкмаларды кезиктиребиз — татаал рифма, антитеза, метафора ж.б[2].
Орозбак уулу Сагымбайдын айткан "Манас" эпосунун сыры ички маңызында жатат. Сагымбайдын "Манасынан" байыркы орхон-енисейлик эстеликтеринин сюжеттик жана поэтикалык окшоштуктарды байкаса болот[3].
Сагымбайдын "Манасынын" дагы бир өзгөчөлүгү анын өз мезгилиндеги улуу манасчылардын дээрлик баардыгын угуп-көрүп,алардан сабак алып, улуу манасчылардан алгандарын өзүнүн чыгармачылык шыгы менен кайрадан иштеп чыгып,байыркы элдик поэзиянын мыкты үлгүлөрүн бизге жеткизе алгандыгында.
Көрүнүктүү "Манас" изилдөөчүлөрдүн бири К. Рахматуллин колдо болгон жана ошол кездерде көзү тирүү жомокчуну жакшы билген кары адамдардын берген маалыматтарына таянып: "Сагымбай ошол учурдагы чоң манасчылдардын дээрлик бардыгын угат. Ал Чоңбаш, Тыныбек, Найманбайларды гана эмес, Балык менен Келдибекти дагы угуп, үлгү алгандыгы туурасында айтышат. Келдибек Сагымбайга Манасты айттырып көрүп жактырат, бирок "обондон жетише элек экенсиң" — деп обонду, кол шилтөөнү башка кыймыл аракеттерди үйрөткөн экен — деп жазат[4].
Сагымбайдын "Манасынын" дагы бир баалуулугу — кыргыз элинин өткөндөгү көз караштарын, түшүнүктөрүн, үрп-адатын, турмуш-абалын изилдөөдө эң бай материал таба ала тургандыгында экендигин белгилүү "Манас" изилдөөчү Самар Мусаев белгилейт[5].
Сагынбайдын "Манасына" мүнөздүү көрүнүштөрдүн дагы бири — ислам дининин таасири. Сагымбай өзү беш маал намаз окуган, динге берилген адам болгон. Жеке жашоосундагы бул учур анын айткан вариантына да өз таасирин тийгизген.