Галилееви месечини
From Wikipedia, the free encyclopedia
Галилееви сателити [1] се четирите најголемиот месечини на Јупитер - Ија, Европа, Ганимед и Калиста. Тие првпат биле видени од Галилео Галилеј во декември 1609 или јануари 1610 година, а тие биле препознаени како сателити на Јупитер во март 1610 година.[2] Тие биле првите пронајдени објекти кои орбитирале околу планета различна од Земјата.
Тие се меѓу најголемите објекти во Сончевиот Систем со исклучок на Сонцето и осумте планети, со полупречник поголем од која било од џуџестите планети. Ганимед е најголемата месечина во Сончевиот Систем и е уште поголема од планетата Меркур, иако е само околу половина помасивна. Трите внатрешни месечини - Ија, Европа и Ганимед - се во орбитална резонанца 4:2:1 една со друга. Додека Галилеевите месечини се сферични, сите многу помали преостанати месечини на Јупитер имаат неправилни форми поради нивната послаба самогравитација.
Галилеевите месечини биле забележани или во 1609 или 1610 година, кога Галилео направил подобрувања на својот телескоп, што му овозможило да ги набљудува небесните тела појасно од кога било.[3] Набљудувањата на Галилео ја покажале важноста на телескопот како алатка за астрономите со тоа што докажувал дека во вселената има објекти кои не се гледаат со голо око. Откривањето на небесните тела кои кружат околу нешто друго освен Земјата му нанело сериозен удар на тогаш прифатениот Геоцентричен модел, геоцентрична теорија во која сè кружи околу Земјата.
Галилео првично го именувал своето откритие Cosmica Sidera („Ѕвездите на Козимо“), но имињата што на крајот преовладувале биле избрани од Симон Мариј, кој ги открил месечините независно речиси во исто време со Галилео, 8 јануари 1610 година, и им ги дал нивните сегашни имиња, изведени од љубовниците на Зевс, кои биле предложени од Јоханес Кеплер, во неговиот Mundus Jovialis, објавен во 1614 година.[4]
Четирите галилееви месечини биле единствените познати месечини на Јупитер до откривањето на Амалтеја, „петтата месечина на Јупитер“, во 1892 година.[5]