ദ് ഗ്രേറ്റ് ഗെയിം
From Wikipedia, the free encyclopedia
പത്തൊമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, മദ്ധ്യേഷ്യയിലെ ആധിപത്യത്തിനായി, ബ്രിട്ടീഷ് സാമ്രാജ്യവും റഷ്യൻ സാമ്രാജ്യവും തമ്മിൽ നിലനിന്നിരുന്ന പരസ്പരമത്സരങ്ങളാണ് വൻകളി (ദ് ഗ്രേറ്റ് ഗെയിം) (Russian: Большая игра, Bol'sháya igrá) എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. 1813-ൽ റഷ്യക്കാരും പേർഷ്യക്കാരും തമ്മിൽ ഒപ്പുവക്കപ്പെട്ട ഗുലിസ്താൻ കരാർ മുതൽ 1907-ലെ ആംഗ്ലോ-റഷ്യൻ കൺവെൻഷൻ വരെയുള്ള കാലഘട്ടമാണ് വൻകളിയുടെ പ്രധാനഘട്ടമായി പൊതുവേ വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്. 1917-ലെ ബോൾഷെവിക് വിപ്ലവത്തിന് ശേഷമുള്ള കാലത്തെ വൻകളിയുടെ തീവ്രത കുറഞ്ഞ രണ്ടാംഘട്ടമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
ബ്രിട്ടീഷ് ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യ കമ്പനിയുടെ ആറാം ബംഗാൾ ലൈറ്റ് കാവൽറി വിഭാഗത്തിലെ ഒരു രഹസ്യാന്വേഷണോദ്യോഗസ്ഥനായിരുന്ന ആർതർ കൊണോലിയാണ് (1807–1842) വൻകളി എന്ന പദം ആദ്യമായി ഉപയോഗിച്ചത്.[1] വിഖ്യാത ഇംഗ്ലീഷ് നോവലെഴുത്തുകാരനായ റുദ്യാർദ് കിപ്ലിങ്ങിന്റെ 1901-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ട കിം എന്ന നോവലിലൂടെ ഈ പദം പൊതുധാരയിലെത്തി.
വൻകളിയുടെ പുരോഗമനവേളയിൽ ബംഗാളിൽ നിന്ന് വികസിക്കാൻ തുടങ്ങിയ ബ്രിട്ടീഷ് സാമ്രാജ്യം, ഇന്ത്യ മുഴുവൻ അധീനതയിലാക്കുകയും വടക്കോട്ട് അഫ്ഗാനിസ്താൻ വരെ എത്തിച്ചേരുകയും ചെയ്തു. ഇതേ സമയം റഷ്യൻ സാമ്രാജ്യം മദ്ധ്യേഷ്യ മുഴുവൻ കൈക്കലാക്കി അഫ്ഗാനിസ്താന്റെ വടക്കൻ അതിർത്തിയിലുമെത്തി. പത്തൊമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനം ഇരു ശക്തികളും കരാറിലെത്തുകയും അഫ്ഗാനിസ്താനെ, തങ്ങൾക്കിടയിലുള്ള ഒരു നിഷ്പക്ഷപ്രദേശമായി അംഗീകരിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇരു സാമ്രാജ്യങ്ങൾക്കുമിടയിൽ നേരിട്ട് അതിർത്തി ഒഴിവാക്കുന്നതിന് 1873-ൽ അഫ്ഗാനിസ്താന്റെ കിഴക്കുഭാഗത്ത് വഖാൻ ഇടനാഴി എന്ന ഒരു ഭാഗം കൂട്ടിച്ചേർക്കുകയും ചെയ്തു.
വൻകളിയുടെ തുടക്കത്തിൽ ഇരുശക്തികളുടേയും അതിർത്തികൾ തമ്മിലുള്ള അകലം 1500 കിലോമീറ്റർ ആയിരുന്നത് അതിന്റെ അവസാനമായപ്പോൾ വെറും 25 കിലോമീറ്ററായി ചുരുങ്ങി. ഇതിലൂടെ ചൈന അഫ്ഗാനിസ്താന്റെ അയൽരാജ്യമാകുകയും ചെയ്തു.[2]