विकासक्रम
From Wikipedia, the free encyclopedia
जीवशास्त्रय विकासक्रम वा इभोलुसन धाःगु छगू प्रजातिया प्राणीया छगू पुस्तां मेगु पुस्ताय जैविक गुणय वइगु वंशानुगत हिउपा ख। थन्यागु हिउपा स्वंगु मू प्रक्रियां जुइगु या : भेरियसन (भिन्नता), प्रजनन व चयन। प्राणीइ दइगु जिन प्राणीतयेसं थःगु मस्तेत हस्तान्तरण याइ व थन्यागु जिनया अभिव्यक्तिं विकासक्रम न्ह्यथनि। थन्याःगु वंशानुगत गुण छगू जनसंख्याया दुने पाइ व प्राणीतयेगु गुणय् वंशानुगत भिन्नता दयाच्वनि। प्राणीतयेसं प्रजनन याइबिले इमिगु मचाय् मां-अबु स्वया पाःगु वा न्हुगु गुण दयेफु। थन्यागु वंशानुगत गुणय् भिन्नता निगु प्रक्रियां वयेफु- प्राणीया जिनय् म्युटेसन जुया वा जनसंख्या व प्रजातिया दथुइ जिनया बियेकाये ज्यां। मैथुनिय प्रजनन याइगु प्राणीइ जीनया न्हुगु मिश्रण आनुवंशीय पुनर्संयोजन (जेनेटिक रिकम्बिनेसनं) जुइफु गुकिलिं प्राणीतयेगु भिन्नता अप्वयका बी। सामान्य कथं थन्यागु प्रक्रियाया आवृत्ति अप्वसा वा म्हो जुसा विकासक्रम न्ह्यथनि।
प्राणीतयेगु विकासक्रम निगु मू पद्धतिं जुइ। प्रथम पद्धति प्राकृतिक चयन ख। थ्व प्रक्रियां याना वातावरणय् म्वायेत माःगु वंशानुगत गुण दुपिं प्राणी थःगु वातावरणय् बांलाक्क म्वाइ व अप्व मचा-खाचा दयेकि। थ्व कथं थन्यागु वंशानुगत गुण दुपिं प्राणीतयेगु जनसंख्या अप्वइ धाःसा वातावरणनाप मेल मजूगु गुण दुपिं प्राणीत बांलाक्क म्वायेखनि मखु, यक्व ल्वचं कइ व प्रजनन सापेक्षिक कथं म्हो जुइगुलिं बिस्तारं लोप जुजुं वनि व इमिगु वंशानुगत गुण बिस्तार म्हो जुया वनि। [1][2] थ्व प्रक्रिया न्थ्यथंगु यक्व ई व पुस्ता धुंका अनूकुलन जुयावनि। अनूकुलन प्रक्रिया गुणय् लगातार चिधंगु अनिश्चित हिउपां न्ह्यथनि व थन्याःगु ह्युपाय् प्राकृतिक चयन जुया वातावरणय् झन् बांलाक्क म्वायेफूगु प्राणीतयेगु पुचःतयेगु जनसंख्या अप्वइ।[3]
विकासक्रमया मेगु मू प्रक्रिया आनुवंशिक प्रवाह (जेनेटिक ड्रिफ्ट) ख। थ्व छगू स्वतन्त्र प्रक्रिया ख गुकिलिं छगू जनसंख्याय् गुणया आवृत्तिइ अनिश्चित हिउपा हइ। प्राणीत म्वाना प्रजनन याइबिले छगू निश्चित वंशानुगत गुण इमिगु सन्ततिइ हस्तान्तरण जुइगु संभावताया लिच्वया कथं आनुवंशिक प्रवाह जुइ। छगू पुस्ताय् प्रहावय् वैगु हिउपा म्हो जुसां पुस्तौं-पुस्ताय् थन्यागु हे म्हो हिउपा मुना वं-वं यक्व समय धुंका प्राणीइ तधंगु हिउपा वै। थन्यागु हिउपाया मंकां प्राणीया न्हुगु प्रजाति दया वै। [4] आ तक्क लूगु सकल प्राणीतयेगु संरचनाया अध्ययनं सकल प्राणी छगू हे प्रकारया प्राणीं उत्त्पत्ति जूया आनुवंशिक प्रवाहया कारणं भिन्नता दयावःगु धैगु खं क्यं। [1]
विकासक्रमीय जीवविज्ञानया विज्ञतयेसं विकासक्रमया तथ्यात्मक दस्ताबेज दयेकिगु व थन्यागु तथ्यया कारण व्याख्या याइगु सिद्धान्ततयेगु परिक्षण याइगु ज्या याइ। विकासक्रमीय जीवशास्त्रया सीकेज्या मध्य-१९गु शताब्दीइ न्ह्यथंगु ख। थ्व ईले जीवाश्म (fossil)तयेगु अध्ययन व जैविक विविधताया सीकेज्यां यक्व वैज्ञानिकतयेत प्रजातित समयनाप हिलावनि धैगु खंया छुमा बिल। [5][6] तर प्रजातितयेगु भिन्नता व हिलावनिगु प्रक्रियाया बारेय् छुं विचा न्ह्यने वःसां मूलप्रवाह वैज्ञानिकतयेगु तर्क व प्रयोगं अन्यागु विचातयेत गलत प्रमाणित यानाबिल। सन् १८५९इ स्व॰ चार्ल्स डार्विनया अन द ओरिजिन अफ स्पिसिज नांया सफू पिथन व् अथ्व सफूलि विकासक्रम प्राकृतिक चयनं जुइगु विचा न्ह्यथन। [7] डार्विनया विचायात तत्कालीन वैज्ञानिक समुदायं अत्याधिक रुपय् समर्थन यात। [8][9][10][11] सन् १९३०या दशकय् डार्विनया प्राकृतिक चयनया सिद्धान्तयात ग्रेगर मेण्डलया इन्हेरिटेन्स सिद्धान्त नाप स्वाना आधुनिक विकासक्रमीय सिन्थेसिस दयेकेज्या जुल[12] गुकिलिं विकासक्रमया इकाइ (जीन)यात विकासक्रमया प्रकृया (प्राकृतिक चयन)नाप स्वानाबिल। थ्व शक्तिशाली व्याख्यात्मक व निर्धारात्मक सिद्धान्तं विकासक्रमया मालेज्यायात निर्देशित याइगु जक मखुसें आधुनिक जीवशास्त्रया जैविक विविधताया केन्द्रिय संयोजक सिद्धान्तया रुपय् पलिस्था जुया च्वंगुदु। [9][10][13]