1938

1938

Eeuwen:	19e eeuw · 20e eeuw · 21e eeuw
Decennia:	1920-1929 · 1930-1939 · 1940-1949
Jaren:	<< · < · 1937 · 1938 · 1939 · > · >>
Maanden:	jan · feb · mrt · apr · mei · jun jul · aug · sep · okt · nov · dec
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2691 MMDCXCI
Armeense jaartelling:		1387 – 1388 ԹՎ ՌՅՁԷ – ՌՅՁԸ
Chinese jaartelling:		4634 – 4635 甲丑 – 乙寅
Christelijke jaartelling:		1938 MCMXXXVIII
Ethiopische jaartelling:		1930 – 1931
Hebreeuwse jaartelling:		5698 – 5699
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1993 – 1994
- Shaka Samvat		1860 – 1861
- Kali yuga		5039 – 5040
Iraanse jaartelling:		1316 – 1317 ۱۳۱۶ – ۱۳۱۷
Islamitische jaartelling:		1356 – 1357 ١٣٥٧ – ١٣٥٦
Maçonnieke jaartelling:		5937 – 5938
1938 naar onderwerp
Lijst van landen
Auto's
Film
Sport (categorie)
Gregoriaanse kalender van 1938

Het jaar 1938 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

januari

1 - Het Belgisch Vakverbond, voorloper van het ABVV, wordt opgericht.
1 - De N.V. Nederlandsche Spoorwegen wordt opgericht uit een fusie van de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij en de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen.

Bioscoopjournaal uit januari 1938 met nieuwsgierigen voor Paleis Soestdijk in verband met de verwachte geboorte van het eerste kind uit het huwelijk van kroonprinses Juliana en haar man prins Bernhard. Diverse mensen en voertuigen die het hek van het paleis passeren of ervoor blijven staan. Een politieagent regelt het verkeer.
Bioscoopjournaal uit januari 1938. Een zilvervossenfarm in de omgeving van Amerongen en het uiteindelijke produkt voor de kledingindustrie.
Bioscoopjournaal uit januari 1938. Anton Philips en zijn vrouw nemen afscheid van een aantal mensen en vertrekken per stoomtrein van het station van Arnhem. Zij gaan op reis naar Nederlands-Indië, waar zij ongeveer een half jaar zullen blijven.

februari

24 - De Amerikaanse firma DuPont brengt de eerste tandenborstel gemaakt van nylon op de markt.

Bioscoopjournaal uit februari 1938. Lerares geeft schoolkinderen verkeersles met behulp van een maquette.
Reportage uit februari 1938 van de PHOHI ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de fonograaf, uitgevonden door Thomas Alva Edison.

maart

3 - In de bodem van Saoedi-Arabië wordt een grote hoeveelheid aardolie gevonden.
11 - Na chantage van Hitler en om een oorlog met nazi-Duitsland te vermijden treedt Oostenrijks kanselier Kurt Schuschnigg af.
12 - Nazileider Arthur Seyss-Inquart wordt benoemd tot nieuwe kanselier van Oostenrijk. Diens eerste daad is het versturen van een, tevoren opgesteld, telegram waarin hij Duitsland vraagt om het Duits leger te zenden om vrede en veiligheid te brengen, en om bloedvergieten te voorkomen.
13 - Seyss-Inquart proclameert de anschluss van Oostenrijk bij nazi-Duitsland, waarna het de oostprovincie van het Derde Rijk wordt genoemd.
15 - Tijdens de jaarbeurs in Utrecht vindt in aanwezigheid van prins Bernhard een demonstratie plaats van de Nederlandse experimentele televisie. Onder leiding van Erik de Vries spelen Wim Kan en Corry Vonk voor de camera.
18 - Expropiación Petrolera: de Mexicaanse president Lázaro Cárdenas nationaliseert de olie-industrie.

Bioscoopjournaal uit maart 1938. Beelden van marcherende deelnemers aan de derde Kalorama-wandeltocht in de omgeving van Nijmegen (onder anderen militairen en verenigingen).
Bioscoopjournaal uit maart 1938. Door de nieuwe boogbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal is de verkeersweg tussen Amsterdam en Utrecht bij Loenersloot aanmerkelijk verbeterd.

april

7 - Op zeven Nederlandse spoorlijnen wordt de elektrificatie met 1500 volt gelijkspanning in gebruik genomen: Amsterdam Weesperpoort-Utrecht-Arnhem, Amsterdam Weesperpoort-Amsterdam CS, de verbindingsbaan bij Amsterdam Weesterpoort van Amsterdam CS richting Utrecht, Utrecht-Eindhoven Centraal, Utrecht-Rotterdam Maas, Gouda-Den Haag SS en Den Haag SS-Den Haag HS.
21 - Bij uitgeverij Dupuis in Charleroi rolt de eerste editie van de pers van het nieuwe striptijdschrift Spirou.
In Frankrijk valt de Volksfrontregering van Léon Blum. In haar plaats treedt een rechtse coalitie onder Édouard Daladier aan.

mei

7 - De Nederlandse minister van Justitie Goseling kondigt een streng vluchtelingenbeleid aan.
15 - De jonge socialist Paul-Henri Spaak wordt premier van België.
26 - De eerste uitzending van de AVRO-radioquiz Hersengymnastiek vindt plaats.

Bioscoopjournaal uit mei 1938. Beelden van de Vrouwenvredesgang te Den Haag.
Bioscoopjournaal uit mei 1938. Voorbereidingen voor de autoraces te Zandvoort, die op 3 juni 1939 zullen worden gehouden. Aanleg van de racebaan en bouwen van tribunes. Met een aantal notabelen (onder anderen burgemeester van Zandvoort H. van Alphen), organisatoren en coureurs.
Bioscoopjournaal uit mei 1938. Vliegfeesten op vliegveld Eelde.

juni

1 - Het eerste nummer verschijnt van het blad action comics, met daarin de eerste aflevering van de strip superman.
11 - Aardbeving bij Zulzeke in België met een sterkte van 5,6 op de schaal van Richter.
15 - De Hongaarse journalist en uitvinder László Bíró ontvangt een patent voor zijn uitvinding van de balpen.
19 - Italië wint in Frankrijk zijn tweede voetbalwereldtitel door Hongarije in de finale van het WK met 4-2 te verslaan.
22 - De jezuïet LaFarge, schrijver van Interracial Justice, krijgt van Paus Pius XI opdracht voor het concipiëren van een encycliek waarin racisme en antisemitisme ondubbelzinnig worden veroordeeld. Humani Generis Unitas zal echter door de dood van de paus nooit verschijnen.

Bioscoopjournaal uit juni 1938. De inzegening van de vissersvloot van Zierikzee.

juli

10 - De Amerikaanse luchtvaartpionier en playboy Howard Hughes voltooit in een Lockheed Super Electra een vlucht rond de wereld in drie dagen en 19 uur, vier uur sneller dan het vorige record.
13 - Kunstverzamelaar Hélène Kröller-Müller opent op de Hoge Veluwe haar kunstmuseum.
25 - In België wordt bij wet de Orde der Geneesheeren opgericht, waarbij alle artsen zijn aangesloten.
29 - Oud-premier Jan Roedzoetak van de Sovjet-Unie en de Oekraiense partijleider Stanislav Kosior worden ter dood veroordeeld en geëxecuteerd.
31 - De Ronde van Frankrijk wordt gewonnen door de Italiaan Gino Bartali, met als tweede de Belg Félicien Vervaecke.

Bioscoopjournaal uit juli 1938. De wedstrijd waterpolo tussen Nederland en België in het openluchtzwembad De Krommerijn te Utrecht (uitslag 2-3).
Bioscoopjournaal uit juli 1938. De Nijmeegse Vierdaagse te Nijmegen.

augustus

28 - De Nederlands-Limburgse stad Sittard haalt het wereldnieuws als op zondagmorgen twee circusleeuwen uit hun kooi ontsnappen. De een wandelt over het overvolle marktplein, en de ander gaat de ook al overvolle Sint-Michielskerk binnen, waar de hoogmis wordt opgedragen op het feest van de stadspatrones Rosa van Lima. Hij ijsbeert heen en weer op het priesterkoor, terwijl de parochianen zich niet durven verroeren. Oppassers weten beide dieren te vangen zonder dat iemand een schram heeft opgelopen.

Bioscoopjournaal uit augustus 1938. Een zeevaartdag met een vlootschouw en manoeuvres te Scheveningen. Met onder andere een defilé van de Koninklijke Marine op de boulevard, eskaders vliegtuigen van de Marine Luchtvaart Dienst (MLD), oorlogsschepen op zee.
Bioscoopjournaal uit augustus 1938. De wereldkampioenschappen wielrennen op de baan in het Olympisch Stadion te Amsterdam.
Bioscoopjournaal uit augustus 1938. De wereldkampioenschappen wielrennen op de weg te Valkenburg. De Zwitser Hans Knecht werd wereldkampioen bij de amateurs. Marcel Kint werd de winnaar bij de wegrit van de profs. Het was de laatste editie voor de Tweede Wereldoorlog.
Bioscoopjournaal uit augustus 1938. Versieringen van gebouwen (o.a. Paleis Noordeinde) een tram, gevels, straten en feestverlichting op verschillende plaatsen in Den Haag tgv het 40-jarige regeringsjubileum van koningin Wilhelmina.

september

2 - In de provincie Iskender van het Franse mandaatgebied Syrië wordt tijdens rellen tussen Turken en Arabieren de Republiek Hatay uitgeroepen. Deze republiek staat onder gezamenlijk Frans-Turks militair toezicht, terwijl de regering onder grote Turkse invloed staat.
6 - Defilé in Amsterdam ter gelegenheid van het veertigjarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina, gehouden voor het Paleis op de Dam: afgevaardigden van alle Nederlandse gemeenten toonden hun vlaggen.
8 - Het Nederlandse passagiersschip "Oranje" wordt te water gelaten.
20 - De belangrijkste nylonsoort wordt gepatenteerd door Wallace Carothers van het Amerikaanse chemische bedrijf DuPont en sindsdien ook verkocht.
22 - Première op Broadway van de musical Hellzapoppin', waarin elementen van jazz, slapstick en lindyhop zijn verwerkt. De teksten worden voortdurend geactualiseerd.
24 - De Amerikaanse tennisser Don Budge wint als eerste de vier Grand Slamtoernooien in hetzelfde jaar.
27 - De boot Queen Elisabeth wordt te water gelaten en gedoopt door prinses Elisabeth. Dit schip zal later een rol spelen in WO II.
29 - Het Verdrag van München wordt gesloten: Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk stemmen in met de Duitse acties in Tsjecho-Slowakije in ruil voor Hitlers belofte dat het daarmee afgelopen zou zijn met de Duitse drang tot gebiedsuitbreiding (Peace in our time).
30 - Het eerste nummer van het weekblad Margriet wordt uitgegeven door De Geïllustreerde Pers.
september - Premier Negrín kondigt aan, dat de Spaanse Republiek afscheid gaat nemen van de Internationale Brigades.

oktober

22 - De Nederlandse NSB-leider Anton Mussert sluit de NSB voor joden. Zij die al lid zijn, mogen wel blijven.
22 - De Amerikaan Chester Carlson maakt de eerste fotokopie.
28 - Nummer 28 van het Waalse striptijdschrift Spirou verschijnt in Vlaanderen onder de naam Robbedoes.

november

Hongarije bezet een deel van het zuiden van Slowakije.
Nacht van 9 op 10 november - De Kristallnacht: in een door de NSDAP georganiseerde pogrom worden in Duitsland 267 synagoges in brand gestoken, 7500 winkels en bedrijven van joden vernield, 1000 joodse mannen en jongens gearresteerd en 92 joden vermoord.
10 - De Turkse president Atatürk sterft. Hij wordt opgevolgd door premier Ismet Inönü.
25 - Mussert komt met het Guyanaplan: hij wil de joodse vluchtelingen, het "volk zonder land", overbrengen naar het "land zonder volk", te weten Suriname en de beide Guyana's.

Bioscoopjournaal uit november 1938 over het verongelukte KLM-vliegtuig de "Ekster" (Lockheed Super Electra), dat kort na de start neerstortte en in brand vloog. Daarbij kwamen de vier bemanningsleden om het leven.
Bioscoopjournaal uit november 1938. De fabricage van gasmaskers in een fabriek te Heveadorp. Dan volgt een voorlichtingsfilmpje waarin het gebruik van de gasmaskers in een oorlogssituatie wordt gedemonstreerd.

december

De Zwitserse scheikundige Albert Hofmann synthetiseert voor de eerste maal lsd.
10 - Een trein met 600 Joodse kinderen vertrekt vanuit Wenen naar Hoek van Holland. Dat is het begin van de actie Kindertransport.
13 - Opening van het Duitse concentratiekamp Neuengamme.
16 - Instelling in Duitsland van het Moederkruis, een onderscheiding voor moeders van grote (Germaanse) gezinnen.
17 - Begin van een van de koudste vorstperioden in Nederland sinds 1901: zes dagen lang ligt de gemiddelde temperatuur rond of onder de -10 graden en op 19 en 20 december blijft het zelfs overdag streng vriezen in de Bilt én Vlissingen. De koude houdt aan tot 26 december, maar een Elfstedentocht wordt niet gehouden door de grote hoeveelheden sneeuw op de ijsvloeren.
23 - In Zuid-Afrika, bij de monding van de Chalumna, wordt door trawlerkapitein Hendrik Goosen een onbekende vis gevangen. Na uitgebreid onderzoek blijkt het een coelacant te zijn, die voorheen alleen gevonden was als een miljoenen jaren oud fossiel.
31 - Dr. Rolla Neil Harger vindt in Indiana de ademtest uit, die sporen van alcohol detecteert.

Bioscoopjournaal uit december 1938. Diverse kunstenaars bezig met de voorbereidingen voor de Nederlandse afdeling van de Wereldtentoonstelling die in New York zal worden gehouden. Alles heeft "Nederlands-Indië" als thema.

Film

Zie Film in 1938 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Muziek

De eerste wereldhit van Nederlandse bodem is Penny Serenade van Melle Weersma.
Benjamin Britten componeert zijn Pianoconcert opus 13.
8 januari: Brittens muziek voor God's Chillun wordt opgenomen.
21 februari: eerste uitvoering van Symfonie nr. 1 van Vagn Holmboe
5 juni: eerste uitzending van Brittens The world of the Spirit.
18 augustus: eerste uitvoering van Brittens pianoconcert in zijn originele opzet.
26 november: Brittens Soirées musicales wordt voor het eerst uitgevoerd in een première als ballet.
29 november: Gedicht over Stalin van Aram Chatsjatoerjan wordt voor het eerst uitgevoerd in de versie gemengd koor en orkest