Antipater (ca. 100 - 43 v.Chr.; Oudgrieks Ἀντίπατρος / Antipatros), ook wel Antipas genoemd, was gouverneur van Idumea, dat in zijn dagen tot het Joodse land werd gerekend. Hij is in de geschiedenis vooral bekend geworden als de vader van Herodes de Grote en daarmee als de grondlegger van de Herodiaanse dynastie.

Carrière

De nadagen van de dynastie van de Hasmoneeën werden gekenmerkt door machtsstrijd om de troon tussen Hyrcanus II en Aristobulus II. In deze machtsstrijd koos Antipater de kant van Hyrcanus. Toen na de inname van Jeruzalem door Pompeius in 63 v.Chr. Hyrcanus benoemd werd tot vazalvorst van de Romeinen en hogepriester van de tempel in Jeruzalem, steeg daarmee ook Antipaters aanzien. In de jaren die volgden trad Antipater op als raadgever van Hyrcanus. Hierdoor, en door Hyrcanus' gebrek aan ruggengraat, nam zijn politieke invloed snel toe.

Een doorbraak in Antipaters politieke carrière brak aan toen hij in 48 v.Chr. Julius Caesar met een leger te hulp kwam toen deze ingreep in Egypte in de strijd om de troonopvolging (zie bij Cleopatra VII). Als dank voor zijn steun benoemde Julius Caesar Antipater tot procurator over Judea.

In 43 v.Chr. werd Antipater vermoord door vergiftiging, in de tijd dat hij pogingen ondernam voor de Romeinen belastingen te innen in het Joodse land.

Nakomelingen

Kort na Antipaters dood probeerde Antigonus uit het geslacht van de Hasmoneeën met een opstand, gesteund door de Parthen, de vergane glorie van de Hasmonese dynastie te herstellen. In de onlusten werd Antipaters zoon Phasaël gevangengenomen. In gevangenschap pleegde hij zelfmoord. Een andere zoon van Antipater, Herodes, wist de onlusten neer te slaan en werd daarom door de Romeinse Senaat benoemd tot koning der Joden.

Antipater was getrouwd met Cypros, afkomstig uit een vooraanstaande Nabateese familie. Naast Herodes en Phasaël kreeg Antipater bij haar nog twee zonen (Jozef en Pheroras) en een dochter (Salomé).