Protestantisme in Nederland

..Geschiedenis Reformatie (16e eeuw) Protestantisme in Nederland Doopsgezinden (16e eeuw) Gereformeerd protestantisme Nederduitse Gereformeerde Kerk (16e eeuw) Synode van Dordrecht (1618-1619) Nadere Reformatie (17e-18e eeuw) Nederlands Hervormde Kerk (1816) Afscheiding (1834) Ledeboeriaanse Gemeenten (1840) Doleantie (1886) Gereformeerde Kerken in Nederland (1892) De Vereniging (1907) Vrijmaking (1944) Samen op Weg-proces (vanaf 1961) Protestantse Kerk in Nederland (2004)

..Stromingen Lutheranisme Lutheranisme Vrijzinnig protestantisme Vrijzinnig protestantisme Midden-orthodoxie Protestantse Kerk in Nederland Modern-gereformeerd Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland Orthodox-protestantisme Calvinisme Gereformeerd protestantisme Orthodox-protestantisme Orthodox-gereformeerd Orthodox-gereformeerden Bevindelijk gereformeerden Bevindelijk gereformeerden Evangelisch Evangelisch christendom

..Denominaties en verenigingen Vrijzinnig-protestants Algemene Doopsgezinde Sociëteit Remonstrantse Broederschap Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB Quakers Protestantse Kerk in Nederland Protestantse Kerk in Nederland Confessionele Vereniging Gereformeerde Bond Orthodox-gereformeerden Confessionele Vereniging (PKN) Gereformeerde Bond (PKN) Confessioneel Gereformeerd Beraad (PKN) Nederlandse Gereformeerde Kerken Gereformeerde Kerken in Nederland (hersteld) Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland Christelijke Gereformeerde Kerken Bevindelijk gereformeerden Gereformeerde Bond (PKN) Hersteld Hervormde Kerk Christelijke Gereformeerde Kerken Gereformeerde Gemeenten Gereformeerde Gemeenten in Nederland Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband) Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland Oud Gereformeerde Gemeenten buiten verband Vrije gemeente Thuislezers Evangelisch christendom Baptisten Evangelische gemeenten Pinkstergemeenten

Het baptisme is een stroming binnen het protestantisme, ontstaan in 1609 onder puriteinse vluchtelingen van Engeland in Amsterdam na contacten met Nederlandse doopsgezinden. Twee Engelse predikanten John Smyth en Thomas Helwys worden als stichters gezien. Baptisten verwerpen de kinderdoop^[1][2] en zijn voorstander van de volwassenendoop (ook wel geloofsdoop genoemd) door onderdompeling, toegepast op (jong) volwassenen.

Baptisten verenigen zich in zelfstandige, plaatselijke gemeenten. Ze mogen niet verward worden met anabaptisten, met wie geen verwantschap bestaat en ook niet met doopsgezinden, met wie er wel een verwantschap bestaat.

In de Verenigde Staten vormen de baptisten een van de grootste kerkgenootschappen. In Nederland zijn de meeste gemeenten aangesloten bij de Unie van Baptistengemeenten. In België zijn de baptisten verenigd in de Bond van Evangelische Baptistenkerken.

Leer en kerkgenootschappen

Ontstaan van de verschillende protestantse stromingen in Nederland

Ontstaansgeschiedenis van kerkgenootschappen in Nederland

Zie ook Protestantisme in Nederland

Kenmerkend voor baptisten is dat men zich laat dopen nadat men tot geloof in Jezus Christus is gekomen en door middel van een openbare belijdenis Jezus als Verlosser en Heer heeft aangenomen. De doop geschiedt door volledige onderdompeling in water. De vorm van dopen waarbij zuigelingen worden besprenkeld met water (de kinderdoop) wordt verworpen omdat baby's nog niet bewust geloven.

Het woord baptist is afgeleid van het Griekse woord βαπτιστής (baptistés, "baptist"), dat verwant is met het werkwoord βαπτίζω (baptízo, "dopen, wassen, onderdompelen"), en het Latijnse baptista.

Vooral in de Engelstalige wereld heeft deze stroming erg veel aanhang. Charles Spurgeon was een bekende baptistenprediker. Er zijn binnen het baptisme ook weer allerlei stromingen die variëren van vrijzinnig tot orthodox. In de VS is het baptisme een van de grootste christelijke stromingen omdat veel baptisten in Europa vervolgd werden en naar Amerika vluchtten. Met name in de zuidelijke staten hebben zij veel aanhang. De Southern Baptist Convention staat bekend om haar orthodoxie en is het grootste protestantse kerkgenootschap in de VS.

In Nederland

De eerste Nederlandse baptistengemeente is ontstaan te Gasselternijveen. Johannes Elias Feisser was tot 1 januari 1844 predikant in Gasselternijveen. Eind 1843 was hij door conflicten over onder andere de kinderdoop uit zijn ambt gezet. Hierna komt Feisser in contact met Duitse baptisten in Hamburg. Op 15 mei 1845 liet Feisser zich met enkele volgelingen in een veenkanaal te Gasselternijveen door de Duitse baptist J. Köbner door middel van onderdompeling dopen. Na deze volwassenendoop werd Feisser gekozen tot voorganger van de eerste Nederlandse baptistengemeente (genoemd 'Gemeente van Gedoopte Christenen'). Op 15 mei 2005 is op de vermoedelijke plaats van genoemde doop door de baptisten een herinneringszuil onthuld ter herdenking van deze eerste baptische onderdompeling in Nederland.

In Nederland is een groot aantal baptistengemeenten aangesloten bij de Unie van Baptistengemeenten in Nederland. Gemeenten die niet zijn aangesloten bij deze unie noemt men onafhankelijke of vrije baptistengemeenten. Overigens werkt een aantal vrije baptistengemeenten samen in de ABC-gemeenten (voluit Alliantie van Baptisten en CAMA-gemeenten), een fusie van de Broederschap van Baptistengemeenten in Nederland (BBN) en de Christian and Missionary Alliance (CAMA). De Unie van Baptistengemeenten en ABC-gemeenten onderzoeken sinds 2011 een samensmelting van beide kerkgenootschappen, waarvan men hoopt dat deze in 2019 leidt tot een nieuw gezamenlijk kerkgenootschap.^[3]

Ook zijn er zevendedagsbaptisten die de eredienst niet op zondag houden en de rustdag niet op zondag vieren, maar op sabbat (zaterdag) net zoals de joden en zevendedag adventisten. Men baseert dit op het oudtestamentische vierde gebod, waarin gesproken wordt van de rustdag als zevende dag van de week.

In België

In 1895 werd in Ougrée de eerste predikant bevestigd. Deze gemeente ontstond doordat twee Waalse seizoenarbeiders uit Ougrée in het Franse Denain, ten zuidwesten van Valenciennes, in contact waren gekomen met een lokale baptistenkerk. Terug in Ougrée stichtten ze daar zelf een baptistenkerk, die in 1893 haar eerste predikant, Achille Brognies aantrok. In de loop van de 20e eeuw ontstonden er ook in Vlaanderen enkele baptistenkerken.

Bekende baptisten

Nederland

• Jan Willem Weenink (1886-1975), predikant
• Arie van den Hoef (1940-2020), penningmeester Unie^[4]
• Orlando Bottenbley (1951), predikant
• Wigle Tamboer (1955), predikant
• Henk Stoorvogel (1977), voorganger en christelijk schrijver

Verenigd Koninkrijk

• John Bunyan (1628-1688), Engels predikant en christelijk schrijver
• William Carey (1761-1834), Engels zendeling ('vader van de moderne zending')
• Johannes Elias Feisser (1805-1865), Nederlands predikant en theoloog, stichter van het baptisme in Nederland
• Hudson Taylor (1832-1905), Brits arts en zendeling
• Charles Spurgeon (1834-1892), Engels predikant, evangelist en christelijk schrijver van boeken en liederen
• David Pawson (1930), Brits predikant, theoloog, spreker en christelijk schrijver
• Teun van der Leer (1958), Nederlands theoloog, rector van het baptisten seminarium Amsterdam

Verenigde Staten

Presidenten en vicepresidenten

• Harry S. Truman (1884-1972), president (1945-1953)
• Jimmy Carter (1924), president (1977-1981)
• Bill Clinton (1946), president (1993-2001)
• Al Gore (1948), vicepresident (1993-2001) en milieuactivist

Ook het conservatief-christelijke methodisme heeft de nodige presidenten en vicepresidenten opgeleverd.

Andere Amerikanen

• William Miller (1782-1849), predikant en theoloog
• Adoniram Judson (1788-1850), zendeling
• John Piper (1946) Amerikaans predikant en christelijk schrijver
• John D. Rockefeller (1839-1937), filantroop en ondernemer
• Walter Rauschenbusch (1861-1918), theoloog van het Social Gospel
• Mahalia Jackson (1911-1972), gospelzangeres
• Billy Graham (1918-2018), predikant, evangelist en christelijk schrijver
• Jesse Helms (1921-2008), senator
• Bettie Page (1923-2008), fotomodel
• Doc Watson (1923-2012), folkmuzikant
• Coretta Scott King (1927-2006), burgerrechtenactiviste, echtgenote van Martin Luther King
• Martin Luther King (1929-1968), predikant en leider van de Amerikaanse Burgerrechtenbeweging
• Fred Phelps (1929), predikant en advocaat (Westboro Baptist Church)
• Johnny Cash (1932-2003), countryzanger
• Jerry Falwell (1933-2007), televisiepredikant
• John McCain (1936-2018), politicus, Republikeins presidentskandidaat 2008
• Dick Gephardt (1941), advocaat en politicus
• Jesse Jackson (1941), predikant, politicus en burgerrechtenactivist
• Jerry B. Jenkins (1949), christelijk schrijver
• Kent Hovind (1953), evangelist en jonge aarde creationist
• Al Sharpton (1954), predikant, mensenrechtenactivist en politicus
• Rick Warren (1954), predikant en christelijk schrijver
• John Grisham (1955), schrijver van juridische thrillers
• Mike Huckabee (1955), predikant en politicus (een van de Republikeinse presidentskandidaten van 2008)
• Brian Littrell (1975), pop- en gospelzanger
• Rebecca St. James (1977), christelijk (musical)actrice, schrijfster en zangeres

Elders

• Tommy Douglas (1904-1986), Canadees predikant, politicus en vrijmetselaar (in 2004 verkozen tot The Greatest Canadian)
• Olusegun Obasanjo (1937), Nigeriaans president (1976-1979 en 1999-2007)
• Levy Mwanawasa (1948-2008), Zambiaans president (2002-2008)

Aantal baptisten in de wereld

Het aantal baptisten in de wereld neemt globaal toe, op dit moment zijn er ongeveer 47 miljoen baptisten (2017). In 2009 (BBC): 40 miljoen ^[5]. In de Verenigde Staten en zeker in Europa lijden ze sterk onder de ontkerkelijking en neemt hun aantal sterk af.

Aantallen 31-12-2017 ^[6]

Aantallen (jaar?)