Dodenspoorlijn of Birmaspoorlijn, 1942
Route van de Dodenspoorlijn
Totale lengte	415 km
Spoorwijdte	1067 mm en 1000 mm
Begin aanleg	door geallieerde krijgsgevangenen, Thaise en Indonesische romoesja's
Huidige status	deels buiten gebruik
Geëlektrificeerd	nee
Aantal sporen	1
Baanvak Dodenspoorweg
Legenda van Bangkok 0 km naar Hua Hin Tanon Songpol Sa Kosi Narai Luk Kae Tha Rua Noi Ban Nong Sua Pak Phraek Kanchanaburi Ban Mae Nam Kwae Yai Kwai Rivier, vroeger Mae Klong Kao Pun Wang Lan Na Kan Wang Yen Wang Takian Ban Pong Sieo Ban Kao Tha Ta Sua Tha Kilen Wang Sing Lumsum Saphan Tham Krasae Amphoe Sai Yok/Wang Pho Ko Maha Mongkol Chong Khaep Wang Yai Ban Pu Pong Nam Tok, 194 km Nam Tok Sai Yok Noi, 195 km Tonchan Konyu Hellfire-Pass Hintok Rin Tin Takanum Kon Kuta Nikki Drie-Pagoden-Pass, Grens Thailand / Burma, 304 km Thabaya Beke Taung Retpu van Ye Thanbuyzayat, 415 km naar Moulmein

De Birma-Siamspoorweg, ook wel Birmaspoorweg, met de bijnaam Dodenspoorlijn, is de spoorlijn tussen Nong Pladuk in Thailand en Thanbyuzayat in Myanmar (Birma), in de Tweede Wereldoorlog van 1942-1944 aangelegd in door Japan beheerst gebied (Thailand had na in 1941 te zijn binnengevallen, in 1942 een militair bondgenootschap gesloten met Japan; Birma was een onderdeel van het Britse Rijk dat in 1942 werd veroverd door de Japanners om te gebruiken als springplank om India binnen te vallen; zover is het niet gekomen).

De Japanners dwongen geallieerde krijgsgevangenen en dwangarbeiders dit werk te doen. Het werk aan de spoorlijn begon op 16 september 1942 en werd 16 maanden later voltooid, ondanks berekeningen van Japanse ingenieurs dat het minimaal 5 jaar zou duren om de 415 kilometer lange en 1 meter brede spoorlijn aan te leggen. Tijdens de aanleg stierven per dag gemiddeld 75 arbeiders; 15 000 krijgsgevangenen stierven aan uitputting, ziekte en ondervoeding. Onder hen waren 7 000 Britten, 4 500 Australiërs, 131 Amerikanen en bijna 3 000 Nederlanders. Onder de westerse krijgsgevangenen waren veel KNIL-militairen en Nederlanders uit toenmalig Nederlands-Indië. Ook stierven ongeveer 100.000 Thaise en Indonesische romoesja's en ook Birmaanse en Maleisische dwangarbeiders bij de aanleg door het moeilijke gebied.

Na de voltooiing van de spoorweg in december 1943 bestond het werk uit onderhoud en reparatie van schade door geallieerde bommenwerpers. De werkkampen lagen vaak naast vitale punten van de spoorweg, waardoor bombardementen ook veel slachtoffers en gewonden onder de dwangarbeiders veroorzaakten.

De doden, die aanvankelijk langs de spoorweg werden begraven, zijn later (her)begraven op drie erevelden: Chungkai en Kanchanaburi in Thailand en Thanbyuzayat in Birma. Deze werden aangelegd op initiatief van de Commonwealth War Graves Commission, de Britse zusterorganisatie van de Nederlandse Oorlogsgravenstichting.

Veel overlevenden ondervonden later geestelijke problemen. Ook hun nazaten hebben nog problemen gehad: het zogenaamde tweedegeneratiesyndroom. Een van de bekendste bewoners van een van de kampen van arbeiders die aan de spoorlijn moesten werken was de Nederlandse cabaretier Wim Kan. Hij was er hulpje van de kamparts en hoefde dus zelf niet aan de spoorlijn te werken.

De eerste trein die over de spoorlijn reed, was een bordeeltrein voor Japanse officieren.^[1]

In het westen is de spoorlijn voornamelijk bekend van de film The Bridge on the River Kwai. Er zijn twee bruggen gebouwd, een houten hulpbrug en de eigenlijke brug van staal. In 1945 werden ze vanuit vliegtuigen gebombardeerd. Alleen de stalen brug is herbouwd. De rivier heette ten tijde van de bouw van de brug Mae Klong, maar werd in de jaren zestig hernoemd in Khwae Yai toen de brug door de film internationaal bekend was geraakt.

Huidige status

Richting Myanmar loopt de spoorweg niet meer verder dan Nam Tok Sai Yok Noi, even voorbij Nam Tok. Het is een deel van de State Railway of Thailand Southern Line.^[2] Tot Nam Tok rijden er drie personentreinen per dag.^[3] Tussendoor kunnen mensen over de stalen versie van de bekende brug bij de stad Kanchanaburi lopen, om te gebruiken of te bekijken. De spoorlijn volgt vanaf hier naar Nam Tok voor een groot gedeelte de loop van de rivier de Khwae Noi (tot de jaren zestig Khwae geheten).

Afbeeldingengalerij