Catatonie
fysieke toestand met extreme motorische verschijnselen / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
Catatonie is een cluster van verschillende symptomen, waarbij bizarre motorische verschijnselen optreden, waaronder mutisme, flexibilitas cerea (wasachtige buigzaamheid), catalepsie[1] en stupor. Het is geen psychiatrische ziekte, alhoewel het wel als zodanig kan worden geduid. De term werd in 1874 geïntroduceerd door de Duitse psychiater Karl Ludwig Kahlbaum (1828-1899) om uitdrukking te geven aan het ‘door en door gespannen zijn’ dat hij als hoofdkenmerk zag van de aandoening.[2]
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts. |
Dit beeld kan veroorzaakt worden door uiteenlopende aandoeningen. In ruim de helft van de gevallen is er sprake van een bipolaire stoornis als onderliggende oorzaak, maar ook andere psychische aandoeningen zoals schizofrenie of somatische (lichamelijke) aandoeningen als intoxicaties, drugs, bijwerking van bepaalde medicatie, infecties van de hersenen (encefalitis, meningitis), sommige metabole stoornissen, epilepsie kan dit beeld veroorzaken. Belangrijk is dat catatonie kan optreden als symptoom van een maligne neurolepticasyndroom, een zeldzame zeer ernstige bijwerking van sommige medicijnen, vooral antipsychotica. In het verleden werd catatonie vooral gezien in het kader van schizofrenie, vandaar dat men soms denkt dat het alleen bij psychiatrische aandoeningen voorkomt. Tegenwoordig is duidelijk dat dat niet het geval is.
Catatonie komt in gradaties voor, van milde symptomen waarbij patiënten zelf nog eten en drinken en er enige communicatie mogelijk is, tot volkomen onbeweeglijkheid zonder enige zelfzorg. Catatonie kan indien onbehandeld of onvoldoende behandeld, zich (relatief snel) ontwikkelen tot letale catatonie, waarbij er tevens sprake is van wisselende bloeddruk, wisselend hoge hartslag, extreme stijfheid, afbraak van spieren, koorts. De kans dat patiënten hieraan komen te overlijden indien niet tijdig herkend en behandeld wordt is sterk verhoogd. De spierafbraak leidt tot een verhoging van het creatinekinase, wat schade geeft aan de nieren, waardoor nierfalen kan optreden (rabdomyolyse). Het beeld van catatonie bij een patiënt kan sterk wisselen over de dag, maar ook langere tijd hetzelfde blijven.