Cultureel erfgoed in België
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
Het cultureel erfgoed in België is onderverdeeld in roerend cultureel erfgoed en immaterieel (cultureel) erfgoed. Het is een verzamelnaam voor zaken uit het verleden, dingen die gemaakt zijn door vorige generaties die vandaag de dag waarde hebben voor een gemeenschap en die belangrijk geacht worden om mee te nemen naar de toekomst.[1][2] Het zijn dus roerende en immateriële culturele uitingen die gemeenschappelijke betekenissen en waarden krijgen binnen een actueel referentiekader en die worden doorgegeven over generaties heen.[3]
Roerend erfgoed zijn tastbare en verplaatsbare voorwerpen zoals schilderijen, wandtapijten, juwelen, gebruiksvoorwerpen,... maar ook documenten, foto's, archiefstukken,...[4]
Immaterieel erfgoed zijn niet tastbare gewoontes of gebruiken zoals feesten, verhalen, liederen, rituelen, ambachten, tradities... UNESCO hanteert volgende definitie:
"Immaterieel cultureel erfgoed betekent zowel de praktijken, voorstellingen, uitdrukkingen, kennis, vaardigheden als de instrumenten, objecten, artefacten en culturele ruimtes die daarmee worden geassocieerd, die gemeenschappen, groepen en, in sommige gevallen, individuen erkennen als deel van hun cultureel erfgoed. Dit immaterieel cultureel erfgoed, overgedragen van generatie op generatie, wordt altijd herschapen door gemeenschappen en groepen als antwoord op hun omgeving, hun interactie met de natuur en hun geschiedenis, en geeft hen een gevoel van identiteit en continuïteit, en bevordert dus het respect voor culturele diversiteit en menselijke creativiteit."[5]
Immaterieel erfgoed is dus een levende vorm van erfgoed, die dynamisch en veranderlijk is. Het is te situeren binnen deze vijf domeinen:
- orale tradities en uitdrukkingen, inclusief taal als een vehikel van immaterieel cultureel erfgoed;
- podiumkunsten;
- sociale gewoonten, rituelen en feestelijke gebeurtenissen;
- kennis en praktijken betreffende de natuur en het universum;
- traditionele ambachtelijke vaardigheden.
Naast het cultureel erfgoed wordt er ook nog onroerend erfgoed onderscheiden, wat per definitie niet onder cultureel erfgoed valt. Het onroerend erfgoed wordt doorgaans aangeduid met een embleem, vastgelegd door het cultuurgoederenverdrag van Den Haag in 1954. Op 12 november 2002 werd gestart met de plaatsing ervan. Het kenteken wordt op de meest zichtbare plaats aangebracht en op een manier die het beschermd goed of het landschap niet beschadigt. Sommige objecten uit het culturele erfgoed zijn ook uitgeroepen tot Werelderfgoed door UNESCO zoals de Grote Markt van Brussel, de Vlaamse begijnhoven en de Neolithische vuursteenmijnen in Spiennes.
In België is de bescherming van het onroerend erfgoed (monumenten, landschappen en archeologie) een gewestelijke bevoegdheid. Het beschermen van cultureel erfgoed is een gemeenschapsmaterie.
Onroerend erfgoed | Cultureel erfgoed | Cultureel erfgoed |
---|---|---|
Onroerend | Roerend | Immaterieel |
Tastbaar
Niet verplaatsbaar |
Tastbaar
Verplaatsbaar |
Niet tastbaar |
bv. monumenten, landschappen, archeologische sites | bv. kunstobjecten, artefacten, audiovisuele dragers,
statisch beeldmateriaal, handschriften en oude drukken,... |
bv. vertellen en taalgebruik, muziek en podiumkunsten,
feesten, rituelen en sociale gebruiken, sport en spel, natuur en landbouw , eten en drinken, ambacht, vakmanschap en techniek,... |
= Gewestmaterie | = Gemeenschapsmaterie | = Gemeenschapsmaterie |