Culturele evolutie
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
Culturele evolutie is de ontwikkeling van een of meerdere culturen, gevormd door de interactie van samenlevingen met elkaar en met de omgeving, waarbij het geheel van dynamische systemen zich aan elkaar aanpast. De ontwikkeling is daarbij onder meer technisch, economisch, religieus en op het vlak van verwantschap. In het verleden werd dit proces van verandering voorgesteld als unilineaire of eenlijnige evolutie, ofwel een universeel geldende ontwikkeling richting een steeds complexere en geavanceerdere samenleving. Tegenwoordig wordt culturele evolutie veelal gezien als een multilineair proces, ofwel multilineaire evolutie.
Door de genetische evolutie van de hersenen ontstond een cognitief vermogen waarmee een bewustzijn mogelijk werd en de voorwaarde werd gecreëerd voor de ontwikkeling van taal — via symbolen, maar vooral spraak via de stem, door een goed ontwikkeld strottenhoofd. De uitgebreide communicatie die dit mogelijk maakte, was essentieel om meer kennis te vergaren dan in een enkel leven mogelijk was door sociaal leren, zoals bij dieren. Cumulatie van kennis betekende dat er een ontwikkeling mogelijk was ten opzichte van eerdere generaties en. Door deze opgebouwde collectieve kennis kon de culturele evolutie vele malen sneller gaan dan de genetische. Cultuur — het collectieve gedrag van mensen onder invloed van vaardigheden, geloven en waarden die overgebracht worden — is daarmee niet alleen mogelijk, maar kan daarmee ook veranderen, in sommige gevallen sprongsgewijs als punctuated equilibrium. Culturele veranderingen die de overlevingskansen vergrootten, konden op hun beurt weer genetische evolutie tot gevolg hebben, evenals de veranderingen die de mens, de ultieme ecosysteemingenieur, aanbracht in zijn omgeving. Als deze wisselwerking van invloed was op de evolutie van de mens dan wordt ook wel gesproken over nicheconstructie.
De vraag in hoeverre culturele verschillen te wijten zijn aan raciale of genetische verschillen heeft het bij tijd en wijle een beladen begrip gemaakt, vooral in combinatie met — echt of vermeend — superioriteitsdenken. Daar waar het begrip culturele evolutie wordt afgewezen, is dat dan ook veelal niet alleen op wetenschappelijke, maar ook op ideologische gronden. Dit alles heeft geleid tot soms zeer verhitte polemieken. Pinker stelde niet voor niets Behavioral science is not for sissies.