De Gemenebestspelen (Commonwealth Games) is een multisportevenement dat elke vier jaar wordt gehouden en waaraan de lidstaten van het Gemenebest van Naties mee (kunnen) doen en de tot aan een van aan hen behorende overzeesegebiedsdelen. Aan de Gemenebestspelen doen tegenwoordig zo'n 4.500 à 5.000 atleten mee, waardoor deze spelen na de Olympische Zomerspelen qua aantal deelnemers het grootste sportevenement ter wereld vormen.

Edities

De Inter-Empire Championships ("Kampioenschappen van het Rijk") die in 1911 gehouden werden ter gelegenheid van de kroning van koning George V worden beschouwd als de voorloper van de Gemenebestspelen. De eerste editie van het evenement vond in 1930 plaats. Samen met de drie daarop volgende edities werden deze als de British Empire Games ("Spelen van het Britse Rijk") georganiseerd. Voor de vier volgende edities (1954-1966) werd de naam gewijzigd in de British Empire and Commonwealth Games ("Spelen van het Britse Rijk en het Gemenebest") veranderd, en de edities van 1970 en 1974 werden onder de naam British Commonwealth Games (Britse Gemenebestspelen) georganiseerd. Vanaf 1978 wordt de huidige naam gebezigd.

No.	Jaar	Gaststad	Land	Lnd	Dln
Inter-Empire Championships
0	1911	Londen	Engeland	4	?
British Empire Games
I	1930	Hamilton	Canada	11	400
II	1934	Londen	Engeland	16	500
III	1938	Sydney	Australië	15	464
IV	1950	Auckland	Nieuw-Zeeland	12	590
British Empire and Commonwealth Games
V	1954	Vancouver	Canada	24	662
VI	1958	Cardiff	Wales	35	1122
VII	1962	Perth	Australië	35	863
VIII	1966	Kingston	Jamaica	34	1316
Britse Gemenebestspelen
IX	1970	Edinburgh	Schotland	42	1744
X	1974	Christchurch	Nieuw-Zeeland	38	1276
Gemenebestspelen
XI	1978	Edmonton	Canada	46	1474
XII	1982	Brisbane	Australië	46	1583
XIII	1986	Edinburgh	Schotland	27	1662
XIV	1990	Auckland	Nieuw-Zeeland	55	2073
XV	1994	Victoria	Canada	63	2557
XVI	1998	Kuala Lumpur	Maleisië	70	3638
XVII	2002	Manchester	Engeland	72	3679
XVIII	2006	Melbourne	Australië	71	4500
XIX	2010	Delhi	India	71	6081
XX	2014	Glasgow	Schotland	71	4947
XXI	2018	Gold Coast	Australië	71	4426
XXII	2022	Birmingham	Engeland

Deelnemende teams

De deelnemers aan de Gemenebestspelen. Paars: organiserende landen, rood: huidige deelnemers, groen: voormalige deelnemers.

Momenteel zijn 71 teams gerechtigd om deel te nemen. Dit zijn de 54 onafhankelijke landen die lid zijn van het Gemenebest, waarbij de vier thuislanden Engeland, Noord-Ierland, Schotland en Wales van het moederland het Verenigd Koninkrijk ieder deelnemen met een eigen team evenals de Britse kroongebieden Guernsey, Jersey en Man. Daarnaast nemen nog twaalf overzeese gebiedsdelen van een van de lidstaten deel. Zes landen hebben aan alle edities van de Gemenebestspelen deelgenomen; dit zijn Australië, Canada, Engeland, Nieuw-Zeeland, Schotland en Wales. Noord-Ierland ontbrak alleen in 1950.

Anguilla  Antigua en Barbuda  Australië  Bahama's  Bangladesh  Barbados  Belize  Bermuda  Botswana Vlag van Britse Maagdeneilanden  Britse Maagdeneilanden  Brunei  Canada Vlag van Cookeilanden  Cookeilanden  Cyprus  Dominica Engeland Vlag van Falklandeilanden  Falklandeilanden  Fiji

Ghana  Gibraltar  Grenada  Guernsey  Guyana  India  Jamaica  Jersey Vlag van Kaaimaneilanden  Kaaimaneilanden  Kameroen  Kenia  Kiribati  Lesotho  Malawi Vlag van Malediven  Malediven  Maleisië  Malta  Man

Mauritius  Montserrat  Mozambique  Namibië  Nauru  Nieuw-Zeeland  Nigeria  Niue Noord-Ierland  Norfolk  Oeganda  Pakistan  Papoea-Nieuw-Guinea  Rwanda  Saint Kitts en Nevis  Saint Lucia  Saint Vincent en de Grenadines Vlag van Salomonseilanden  Salomonseilanden

Samoa Schotland Vlag van Seychellen  Seychellen  Sierra Leone  Singapore Sint-Helena  Sri Lanka  Swaziland  Tanzania  Tonga  Trinidad en Tobago Vlag van Turks- en Caicoseilanden  Turks- en Caicoseilanden  Tuvalu  Vanuatu Wales  Zambia  Zuid-Afrika

Voormalige deelnemers

Aden (hoort tegenwoordig bij Jemen) Australazië (gezamenlijk team van Australië en Nieuw-Zeeland op de Inter-Empire Championships van 1911)  Brits-Guiana (heet tegenwoordig Guyana)  Brits-Honduras (heet tegenwoordig Belize)  Ceylon (heet tegenwoordig Sri Lanka)  Gambia (trok zich terug in 2013)  Hongkong (hoort tegenwoordig bij China)  Ierse Vrijstaat (heet tegenwoordig Ierland en is geen lid meer van het Gemenebest)  Malakka (hoort tegenwoordig bij Maleisië)  Newfoundland (hoort tegenwoordig bij Canada)

Noord-Borneo (hoort tegenwoordig bij Maleisië)  Noord-Rhodesië (heet tegenwoordig Zambia) Rhodesië (gezamenlijk team van Noord-Rhodesië en Zuid-Rhodesië. Tegenwoordig Zambia en Zimbabwe)  Rhodesië en Nyasaland (opgesplitst in Malawi, Zambia en Zimbabwe)  Saint Christopher, Nevis en Anguilla (opgesplitst in Saint Kitts en Nevis en Anguilla)  Sarawak (hoort tegenwoordig bij Maleisië)  West-Samoa (heet tegenwoordig Samoa)  Zimbabwe (trok zich terug in 2003)  Zuid-Arabische Federatie (heet tegenwoordig Jemen)  Zuid-Rhodesië (heet tegenwoordig Zimbabwe)

Sporten

De sporten die op de Gemenebestspelen beoefend worden, zijn deels een aantal olympische sporten, deels ook sporten die voornamelijk in de 72 Gemenebestlanden gespeeld worden, zoals bowls, rugby sevens en netball.

Volgens de huidige regels moeten tien sporten verplicht op het programma worden geplaatst door het organiserend land; dit zijn atletiek, badminton, boksen (alleen voor mannen), bowls, gewichtheffen, hockey, netball (alleen voor vrouwen), rugby sevens (alleen voor mannen), squash en de zwemsportdiscipline baanzwemmen.

Daarnaast mag het programma aangevuld worden met maximaal zeven sporten. Hiervoor kan (momenteel) gekozen worden uit 16 sporten; basketbal, boogschieten, bowlen, gymnastiek (ritmische gymnastiek en turnen), judo, kanovaren, roeien, schietsport, softbal, taekwondo, tafeltennis, tennis, triatlon, wielersport, worstelen, zeilen alsmede de zwemsportdisciplines schoonspringen en synchroonzwemmen. Het maximaal aantal te organiseren teamsporten is op vier vast gesteld.

Sinds de Gemenebestspelen 2002 worden er in samenwerking met het Internationaal Paralympisch Comité enkele wedstrijden georganiseerd voor sporters met een handicap. De organisatie is verplicht om evenementen in de vier sporttakken atletiek, gewichtheffen (specifiek de discipline powerlifting -bankdrukken-), tafeltennis en (baan)zwemmen in het programma op te nemen. Daarnaast mogen er drie sporten aan worden toegevoegd. Het aantal evenementen mag hierbij maximaal 15 zijn.

Sporten op de Gemenebestspelen

Op de 18 georganiseerde spelen hebben 23 sporten op het programma gestaan. Hieronder bevinden zich alle huidige tien verplichte sporten en 11 keuzesporten. Daarnaast stonden cricket (1998), schermen (1950-1970) en de zwemsportdiscipline waterpolo (1950) ooit op het programma.

Van de huidige keuzesporten hebben kanovaren, softbal, taekwondo en zeilen nog nooit op het programma gestaan.

Zie de categorie Commonwealth Games van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.