Paus Gregorius XVI, medestichter met de bisschoppen van België door zijn brief gegeven op 13 december 1833 van de Katholieke Universiteit van Mechelen en daarna van Leuven

Peter de Ram de eerste rector van de Katholieke Universiteit Mechelen.

De Katholieke Universiteit van Mechelen, officieel Universitas Catholica Belgii (Katholieke Universiteit van België), was in 1834-1835 in Mechelen de eerste fase van de universiteit die één jaar later definitief naar Leuven verhuisde als Katholieke Universiteit Leuven, en in 1969 splitste naar de huidige Nederlandstalige universiteit en de Franstalige Université catholique de Louvain.

Deze Franstalige universiteit werd op 8 november 1834 opgericht door de bisschoppen van België, volgens een brief van Paus Gregorius XVI gegeven op 13 december 1833. De eerste rector was priester Pierre François Xavier de Ram. Op 1 december 1835 gingen de Belgische bisschoppen in op een uitnodiging van het stadsbestuur van Leuven en verhuisde de Katholieke Universiteit naar Leuven, waar net de Rijksuniversiteit Leuven was afgeschaft.

Het oproer van 1834

De aankondiging van de oprichting van de Katholieke Universiteit van Mechelen door de bisschoppen veroorzaakte ernstig oproer^[1] in de steden Gent, Leuven en Luik die vreesden dat het openbaar onderwijs in het gedrang zou komen.

De oprichting van de Université libre de Bruxelles in 1834 door leden van Brusselse vrijmetselaarsloges, was een reactie op de stichting in Mechelen.

Professoren

De universiteit, die zich beperkte tot het doceren van theologie en wijsbegeerte, telde bij de aanvang de volgende professoren:

• Thiels, decaan van de faculteit en hoogleraar dogmatiek.
• Verkest, hoogleraar moraal.
• Annocqué, secretaris van de faculteit, docent prolegomena Heilige Schrift.
• Wouters, hoogleraar kerkgeschiedenis.
• Pierre François Xavier de Ram, rector, docent kerkelijk recht.
• graaf Charles de Coux (1787-1864), voormalig medewerker van Lamennais, hoogleraar staathuishoudkunde.

De Ram zorgde ook voor een cursus in het Nederlands, gewijd aan Nederlandse literatuur.

Studenten

• De cursussen in de faculteit theologie werden gevolgd door negentien studenten, afkomstig uit de zes Belgische bisdommen.
• Het Filosofisch college telde een zestigtal studenten: veertig internen en twintig externen.

Lokalen

De cursussen werden gegeven in het voormalig aartsbisschoppelijk paleis.

Bibliografie betreffende de Katholieke Universiteit van Mechelen

• 1834, 16. nov.: Pierre De Ram, "Universitas Catholica Belgii, Oratio quam die IV mensis novembris anni MDCCCXXXIV, in aede metropolitana Mechliniensi habuit Petrus-Franc.-Xav. De Ram,....... quum illustrissimus ac reverendissimus Dominus Engelbertus, archiepiscopus Mechliniensis primas Belgii oblato solemni ritu missae sacrificio Universitatem Catholicam inauguraret", Louvain, 1834
• 1834: L'Ami de la religion, 1834, p. 233
• 1837: A. Ferrier, Description historique et topographique de Louvain, Brussel, Haumann, Cattoir et Cie, 1837.
• 1841: Augustin Theiner, Jean Cohen, Histoire des institutions d'éducation ecclésiastique, 1841, p. 112.
• 1850: Maurice Voituron (Louis Defré), La parti libéral joué par le parti catholique dans la question de l'enseignement supérieur, Brussel, 1850, p. 16.
• 1860: E. Van Even, Louvain monumental..., Leuven, C.-J. Fonteyn, 1860.
• 1864: Correspondance du R. P. Lacordaire et de Madame Swetchine, 1864, p. 26.
• 1864: Journal des économistes, Société d'économie politique of Paris, Société de statistique de Paris, 1864, p. 13.
• 1864: Louis Hymans, Histoire populaire du règne de Léopold Ier, roi des Belges, 1864, p. 154.
• 1866: Adolphe Quetelet, Sciences Mathématiques et Physiques chez les Belges au commencement du XIXe, 1866, p. 534.
• 1875: Patria Belgica, encyclopédie nationale, 1875, p. 140.
• 1881: Analectes pour servir à l'histoire ecclésiastique de la Belgique, Volumen 17, 1881, p. 236.
• 1930: Georges Weill, L'éveil des nationalités: et le mouvement libéral (1815-1848), 1930, p. 181.
• 1952: Marcel Dessal, Charles Delescluze, 1809-1871: un révolutionnaire jacobin, 1952, p. 30.
• 1958: Mémoires de la Société royale des sciences de Liège, 1958, p. 89.
• 1967: L'esprit laïque en Belgique sous le gouvernement libéral doctrinaire, 1857, 1967, p. 665.
• 1974: Ruth L. White, L'Avenir de La Mennais: son rôle dans la presse de son temps, 1974, p. 173.
• 1975: Aloïs Simon, Gaston Braive, Jacques Lory, Mélanges dédiés à la mémoire de Mgr Aloïs Simon, 1975, p. 145.
• 1977: Jean Préaux, Église et enseignement, 1977, p. 177.
• 1980: Carlo Bronne, Léopold Ier et son temps, Brussel, uit. Paul Legrain, 1980, p. 154.
• 1981: John Bartier, Guy Cambier, Libéralisme et socialisme au XIXe siècle, 1981, p. 17.
• 1885: Edmond Henri Joseph Reusens, Documents relatifs à l'histoire de l'Université de Louvain (1425-1797), 1885, p. 228
• 1998: Astrid von Busekist, La Belgique: politique des langues et construction de l'Etat de 1780 à nos jours, 1998, p. 87.
• 1999: Véronique Laureys, L'histoire du sénat de Belgique de 1831 à 1995, 1999, p. 71.
• 2006: Jacqueline Aubenas, Suzanne Van Rokeghem, Jeanne Vercheval-Vervoort, Des femmes dans l'histoire de Belgique, depuis 1830, 2006, p. 14.
• 2011 : Pieter Dhondt, Un double compromis. Enjeux et débats relatifs à l'enseignement universitaire en Belgique au XIXe siècle, Gent : Academia Press, 2011.