Numeralia (Latijn)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Binnen de woordsoort van de telwoorden of numeralia in het Latijn kan men meerdere groepen onderscheiden :
- Hoofdtelwoorden (cardinalia), die een antwoord geven op de vraag 'hoeveel ?'
- Rangtelwoorden (ordinalia), die een antwoord geven op de vraag 'de hoeveelste ?'
- Verdelingsgetallen (distributia), die een antwoord geven op de vraag 'hoeveel telkens ?'
- Telbijwoorden (adverbia numeralia), die een antwoord geven op de vraag 'hoeveel keer ?'
Hoofdtelwoorden
De hoofdtelwoorden in het Latijn zijn gedeeltelijk onveranderlijk (van 4-10, de tientallen, 100 en 1000), gedeeltelijk zijn ze veranderlijk (ze kunnen dus m.a.w. verbogen worden) :
- Van 1 tot 3 hebben ze een eigen verbuiging, waarin elementen van de eerste en tweede klasse en van de voornaamwoordelijke verbuigingen vermengd zijn.
- De honderdtallen volgen de verbuiging van bonus.
- Het meervoud van mille (1000) richt zich vooral naar de onzijdige substantieven van de derde verbuiging.
Numeralia : onverbuigbaar | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | |
nominativus | unus | una | unum | duo | duae | duo | tres | tres | tria |
genitivus | unius | unius | unius | duorum | duarum | duorum | trium | trium | trium |
dativus | uni | uni | uni | duobus | duabus | duobus | tribus | tribus | tribus |
accusativus | unum | unam | unum | duos | duas | duo | tres | tres | tria |
ablativus | uno | una | uno | duobus | duabus | duobus | tribus | tribus | tribus |
één | twee | drie |
Rangtelwoorden
De rangtelwoorden gedragen zich als adjectieven en volgen het paradigma) bonus.
Numeralia : rangtelwoorden | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | |
nominativus | primus | prima | primum | secundus | secunda | secundum | tertius | tertia | tertium |
genitivus | primi | primae | primi | secundi | secundae | secundi | tertii | tertiae | tertii |
dativus | primo | primae | primo | secundo | secundae | secundo | tertio | tertiae | tertio |
accusativus | primum | primam | primum | secundum | secundam | secundum | tertium | tertiam | tertium |
ablativus | primo | primā | primo | secundo | secundā | secundo | tertio | tertiā | tertio |
eerste | tweede | derde |
Verdelingsgetallen
De verdelingsgetallen gedragen zich, net zoals de rangtelwoorden, eveneens als adjectieven. Ze worden vanaf 5 gekenmerkt door het suffix -(e)ni, ~ae, ~a. Ze volgen ook het paradigma bonus.
Verdelingsgetallen komen uitsluitend in meervoudsvorm voor. Zij geven dus aan dat een getal voor ieder van de genoemde personen of zaken geldt.
Numeralia : verdeelgetallen | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | |
nominativus | singuli | singulae | singulum | bini | binae | bina | terni | ternae | terna |
genitivus | singulorum | singularum | singulorum | binorum | binarum | binorum | ternorum | ternarum | ternorum |
dativus | singulis | singulis | singulis | binis | binis | binis | ternis | ternis | ternis |
accusativus | singulos | singulas | singula | binos | binas | bina | ternos | ternas | terna |
ablativus | singulis | singulis | singulis | binis | binis | binis | ternis | ternis | ternis |
elk één | elk twee | elk drie |
Telbijwoorden
De telbijwoorden gedragen zich als de gewone bijwoorden, en zijn bijgevolg onveranderlijk. Ze worden vanaf 5 gekenmerkt door het suffix -ies.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.