Een stemacteur (soms ook stemartiest) is een persoon die zijn stem leent aan personages in audiovisuele media of voice-overwerk verricht. Hij spreekt bijvoorbeeld radioreclameboodschappen in, geeft commentaar bij documentaires of spreekt de stemmen van tekenfilmfiguren in.

Een wereldberoemde stemacteur is Mel Blanc, die zijn stem leende aan de cartoonhelden Bugs Bunny en Woody Woodpecker. Een zeer bekende stemacteur uit de 21e eeuw is Nolan North, die vooral stemmen inspreekt voor computerspellen. Hij leende zijn stem onder andere aan Deadpool, Nathan Drake en Desmond Miles.

Stemacteren

Bij de ontwikkeling van een teken- of animatiefilm worden de (originele) stemacteurs gevraagd om een personage in te spreken voordat deze wordt uitgetekend. De animators zorgen er daarna voor dat de bewegingen en het acteren van het personage passen bij de ingesproken stem. Dit kan alleen bij de originele versie van een film. Voor andere talen zal er altijd gebruik moeten worden gemaakt van nasynchronisatie, die moet passen op de bewegingen van het personage zijn of haar mond.

Bij motion capture worden naast de stem ook de bewegingen van de acteur in de film verwerkt, zonder de acteur zelf te tonen.

Voice-over

De voice-over is een stem die het verhaal vertelt, de introductie doet of het commentaar verzorgt in een film, televisieprogramma, reclameboodschap of documentaire. Het belangrijkste verschil met nasynchronisatie is dat de stem niet synchroon hoeft te lopen met de oorspronkelijke stem en dat één voice-overstem gebruikt kan worden om alle oorspronkelijke stemmen te vertalen.

Computerspellen

Bij het inspreken van computerspellen wordt vaak een combinatie van motion capture en stemacteren gebruikt.

Bekende Engelstalige stemacteurs voor computerspellen zijn:

Nasynchroniseren

Het nasynchroniseren (inspreken) van tekenfilms gebeurt ook in het Nederlandse taalgebied al heel lang. Vroeger waren er maar een tiental stemmen die regelmatig gebruikt werden. Bekende stemmen van vroeger zijn die van Ger Smit, Frans van Dusschoten, Paul van Gorcum en Elsje Scherjon, vooral bekend van series als de Bereboot en De Fabeltjeskrant. Ook Maria Lindes en Trudy Libosan (die al deelnam aan de 'hoorspelkern') spreken nog steeds veel stemmen in. Sinds de jaren negentig werden ook steeds vaker 'live-actionfilms' nagesynchroniseerd, die niet of slechts ten dele geanimeerd zijn en waarin de originele acteurs worden nagesynchroniseerd in het Nederlands, zoals de films uit de Harry Potter-reeks, 101 Dalmatiërs, 102 Dalmatiërs en Bratz The Movie.

Stemregie

Als een stemacteur veel ervaring heeft opgedaan, kan hij de taak van stemregisseur gaan uitvoeren, een speciale discipline in het regisseursvak. Naast de dramaturgische kennis van de film of serie heeft de regisseur de eindredactie over de vertaling, moet hij/zij de beslissing nemen welke tekst definitief wordt ingesproken, en moet hij of zij verstand hebben van het gebruik van de stem, over hoe een stem moet klinken en hoe de tekst goed synchroon kan lopen met het beeld.

Bekende Engelstalige filmacteurs als stemacteur

Nederlandstalige nasynchronisatie

Ook in Nederland en Vlaanderen lenen diverse acteurs hun stem. In het Nederlandse taalgebied zijn Nederlandse stemacteurs oververtegenwoordigd, doordat de Vlaamse omroepen soms, maar steeds minder, gebruikmaken van Nederlandse nasynchronisatiestudio's, waarvoor vooral uit Nederland afkomstige acteurs werken. Ook een aantal Vlaamse presentatoren wordt vaak gebruikt als stemacteur.

Bekende stemacteurs die nasynchronisatie inspreken zijn onder andere: