Thomas de Stoomlocomotief
Genre	Kinderserie, animatie
Speelduur	5 minuten, seizoen 1-7 7 minuten, seizoen 8-12 9 minuten, seizoen 13-heden
Bedenker	Britt Allcroft
Voice-over	Erik de Zwart (1-11) Kas van Iersel (13) Michiel de Jong (14-20) Jürgen Theuns (22-24)
Regie	David Stoten Don Spencer Rob Silvestri
Scenario	Andrew Brenner
Muziek	Robert Hartshorne Peter Hartshorne Mike o’Donnell Junior Campbell
Land van oorsprong	Vlag van Verenigd Koninkrijk  Verenigd Koninkrijk
Taal	Engels Nederlands (nagesynchroniseerd)
Productie
Producent	Ian McCue Brian Lynch
Uitvoerend producent	Marion Edwards Karen Barnes Kallan Kagan Jeff Young Steven Hecht
Productiebedrijf	Mattel Creations
Uitzendingen
Start	Vlag van Verenigd Koninkrijk 4 september 1984 12 juli 1997[1]
Einde	Vlag van Verenigd Koninkrijk 20 januari 2021
Afleveringen	584 (2021), 20 films en specials (2021)
Seizoenen	24
Zender	Nederland: Cartoon Network (12 juli 1997-3 augustus 2001) Kindernet (1 september 2002-28 februari 2003) Nickelodeon (1 maart 2003-10 mei 2015)[2] Nick Jr. (1 december 2005-10 mei 2015)[3] JimJam (1 april 2008-28 februari 2018) RTL Telekids (11 mei 2015-heden)[4]
Website
(en) IMDb-profiel
Portaal    Televisie

Echte stoomlocomotieven, uitgedost als Thomas, Henry en Duck

Spoorlijnen op het fictieve eiland Sodor

Thomas de stoomlocomotief, in het Verenigd Koninkrijk bekend als Thomas & Friends of Thomas the Tank Engine, is een Brits televisieprogramma van Britt Allcroft voor peuters, dat van 1984 tot 2021 werd uitgebracht. De animatieserie is gebaseerd op de boeken The Railway Series van de Britse predikant Wilbert Vere Awdry en diens zoon Christopher Awdry.

Productie

De serie is vertaald in 26 talen, is in 130 landen te zien en wordt in Nederland uitgezonden door het digitale kanaal RTL Telekids en in Vlaanderen op VTM Kids Jr.. Elke aflevering duurt vijf à tien minuten. De originele Engelstalige Britse verhalen werden in de eerste twee seizoenen door Ringo Starr ingesproken. De eerste vier Amerikaanse seizoenen werden ingesproken door George Carlin van 1991 tot en met 1995 (de eerste twee oorspronkelijk door Ringo Star tussen 1989 en 1990), daarna sprak Alec Baldwin ze in van 1998 tot 2002, waarna Micheal Brandon het overnam tot en met 2012. Van 1991 tot en met 2012 was Micheal Angelis de verteller van de Britse series. Van 2013 tot en met 2017 vertelde Mark Moraghan beide Engelse versies, waarna Thomas (John Hasler in de Britse serie en Joseph May in de Amerikaanse serie) zelf de verhalen vertelde vanaf 2018. Erik de Zwart nam van 1998 tot 2010 de Nederlandstalige versie voor zijn rekening. In 2011 nam Kas van Iersel het over voor seizoen 13, daarna heeft Michiel de Jong het overgenomen tot en met 2017. Sinds 2018 is Thomas, vertolkt door Jürgen Theuns, de verteller van de serie.

De eerste vijf series dateren uit de periode van 1984 tot 1998. Vanaf 2002 werd elk jaar een nieuwe serie gemaakt. Een serie bestaat uit 20 à 28 afleveringen. Tot 2021 waren er 584 afleveringen gemaakt (exclusief specials).

Verhaal

De serie gaat over de avonturen van een familie pratende locomotieven op het denkbeeldige eiland Sodor. Er zijn acht hoofdfiguren en talloze bijfiguren. De titelheld is de jonge hemelsblauwe stoomlocomotief Thomas. Hij komt vaak in de problemen, omdat hij zaken wil opknappen die beter door oudere treinen gedaan kunnen worden. De leerzame en lichtelijk moralistische verhaaltjes spelen zich doorgaans af volgens hetzelfde patroon. "The Fat Controller" (Sir Toppham Hatt), een buikige directeur met hoge hoed, komt een bijzondere opdracht ("a very special special") uitdelen. Het locomotiefje dat de opdracht krijgt is zeer vereerd en gaat zijn best doen de taak zo goed mogelijk te vervullen. Door zijn enthousiasme luistert hij niet naar adviezen en waarschuwingen en dan gaat de opdracht fout, meestal tot drie keer toe. Dan komt het locomotiefje tot zelfinzicht: hij weet nu wat hij fout heeft gedaan en beseft dat dit zijn eigen schuld was. Met hulp van anderen kan hij de zaak nog net in orde brengen en iedereen is "very happy". Hij oogst de lof van de "Fat Controller", die hem vertelt hoe goed hij de "very special special" heeft volbracht en dat hij "very useful" (zeer nuttig) is geweest.

Seizoenen en afleveringen

Zie Lijst van afleveringen van Thomas de stoomlocomotief voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Voornaamste personages

Veel stoomlocomotieven, maar ook diesels en niet-railgebonden voertuigen spelen een rol in de filmpjes. De voornaamste personages ("The Steam Team") dragen de nummers 1 tot en met 8 op de flanken:

1. Thomas, een hemelsblauwe drieassige tenderlocomotief (asindeling C), altijd goedgehumeurd en trots op de spoorlijn, vaak ondeugend, soms verstandig. Hij vormt meestal een treintje met de spoorwegrijtuigjes Annie en Clarabel. Bij het rangeren kan hij weleens ruw zijn, maar hij heeft een gouden hart en kan met iedereen goed opschieten.
2. Nia is een Keniaanse locomotief die bevriend raakte en Thomas vergezelde op zijn reis rond de wereld. Ze is nu een permanente bewoner van de North Western Railway.  Ze werd beloond met de taak om regelmatig te helpen in de Sodor dierentuin na ze erin was geslaagd een koppige olifant daarheen te vervoeren. Haar 'voorganger' is Edward, een van de oudere locomotieven op Sodor met een ijverig en vriendelijk karakter. Hij is een tenderlocomotief met asindeling 2B, geschilderd in blauw met rode strepen. Hij is wijs en vriendelijk en de andere locomotieven waarderen zijn kennis en ervaring.
3. Rebecca, is een grote, gestroomlijnde locomotief die afkomstig is van het vaste land. Soms helpt ze Gordon bij het trekken van de Express tijdens drukke periodes, maar meestal trekt ze verschillende dingen op haar eigen lijn. Haar 'voorganger' is Henry, een locomotief die groen is met rode strepen. Hij heeft speciale steenkool uit Wales nodig om goed te kunnen functioneren. Hij trekt meestal goederentreinen en mag soms de expresstrein rijden. Hij kan zich verwaand en humeurig gedragen, maar bindt altijd uiteindelijk in.
4. Gordon, blauw met rode strepen, is een van de sterkste machines. Hij is de vaste locomotief van de expresstrein en voelt zich dan ook heel belangrijk. Doorgaans ziet hij bijtijds in dat iedereen onmisbaar is binnen het team.
5. James is rood met zwarte en gouden biezen en een gouden stoomdom. Hij is een tenderlocomotief met asindeling 1C. Hij rijdt zowel goederen- als reizigerstreinen. Hij behoort met Henry en Gordon tot de grotere machines, maar hij heeft minder status dan de andere twee. Daarom schept hij nogal eens op, maar anderen, onder wie Thomas, zetten hem gauw op zijn plaats.
6. Percy trekt doorgaans de posttrein. Hij is een groene zadeltanklocomotief met rode strepen en met asindeling B. Hij haalt vaak grapjes uit, waardoor hij soms in de problemen komt, maar hij heeft een groot hart en is heel leergierig. Hij is de beste vriend van Thomas.
7. Toby is een bruine, vierkante stoomtramlocomotief met een koeienvanger. Hij moet vooral wagens vol bakstenen trekken. Hij wordt soms geplaagd met zijn vreemde uiterlijk, maar daar kan hij wel tegen. Hij is oud, wijs en voorzichtig, dus hij maakt minder botsinkjes dan Thomas.
8. Emily is een donkergroene locomotief met gouden biezen, asindeling 2A1, die een klein beetje met een Schots accent spreekt. Ze is een van de zeer weinige vrouwelijke locomotieven. Door onwennigheid 'steelt' ze Annie en Clarabel van Thomas, maar later krijgt ze haar eigen treinwagentjes. Ze kan soms bazig doen, maar meestal gedraagt ze zich zusterlijk tegen de andere locomotieven.

Dit zijn lang niet de enige locomotieven op Sodor. Op de hoofdlijn rijden ook nog Duck, Oliver, de identieke tweelingen Bill & Ben en Donald & Douglas en anderen. Elk van de zijlijnen heeft zijn eigen materieel. Diesel en Mavis zijn bekende diesellocomotieven. Er is ook een uitgebreid smalspoornet op Sodor, met zijn eigen locomotieven en wagens. Naarmate er meer afleveringen worden gemaakt, duiken er steeds meer locomotiefjes op en komen de oorspronkelijke locomotieven minder frequent in de verhaaltjes voor.

Alle locomotieven denken, handelen en hebben emoties als een mens. De meeste 'echte' mensen op Sodor hebben geen eigen karakter. De passagiers tonen hun (on)tevredenheid met de service. Het treinpersoneel (machinisten en stokers) is actief met rangeren, koppelen en het bijvullen van water en kolen zonder iets te zeggen, want de locomotieven beslissen zelf. Sommige mensen krijgen wat meer profiel, onder wie een boer langs de route (Farmer McColl), die hulp krijgt van de locomotieven voor zijn dieren, het hertogelijk paar (The Duke and Duchess of Boxford) met hun eigen locomotief Spencer en de twee dominees (The Thin Clergyman en The Fat Clergyman). Het meest uitgesproken als individueel denkend mens is The Fat Controller (de dikke controleur) Sir Topham Hatt, altijd in het zwart met hoge hoed. Hij heeft de leiding over het hele spoorwegnet. Hij deelt opdrachten uit, wijst terecht als dat nodig is, maar prijst de locomotieven als het goed is gegaan. Zijn hoogste lof is dat ze "useful (nuttig)" zijn geweest. Hij reist nooit per trein, maar verplaatst zich in een blauwe auto, die op een Rover uit de jaren veertig lijkt.

De moeder van de Fat Controller, Dowager Hatt, komt niet voor in de boeken, maar wel in de films. Zij bezoekt af en toe de spoorlijn. Haar dalmatiër mag bij Thomas op de voetplaat meerijden. Ze is van mening dat de spoorlijn "very useful" is en de Fat Controller zegt dat ze altijd gelijk heeft. Af en toe vertoont zich ook The Thin Controller, die de leiding heeft over Skarloes Railway.

Nederlandse stemmen

Personage	Nederlandse stem
Verteller, Thomas de stoomlocomotief, en alle stemmen tot s11	Erik de Zwart

• De Nederlandse nasynchronisatie wordt verzorgd door Wim Pel Productions.

Belangrijke personages

Personage	Nederlandse stem
Verteller	Erik de Zwart
De dikke controleur	Maarten Wansink
De dunne controleur	Paul Disbergen

locomotieven

Personage	Nederlandse stem
Thomas de stoomlocomotief	Jürgen Theuns
Edward	Reinder van der Naalt
Henry	Reinder van der Naalt
Gordon	Leo Richardson
James	Jeremy Luton
Percy	Reinder van der Naalt
Toby	Jürgen Theuns
Emily	Marjolein Algera
Duck	Paul Disbergen
Donald & Douglas	Fred Meijer
Oliver	Finn Poncin
Bill & Ben	Reinder van der Naalt
Bertie de bus	Reinder van der Naalt
Diesel	Reinder van der Naalt

Trivia

Bij Britse toeristische spoorwegen leidt de populariteit van Thomas de stoomlocomotief regelmatig tot 'live' stoomevenementen rondom de personages uit deze serie. Ook in Nederland bij de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij (VSM), de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij (ZLSM) en Het Spoorwegmuseum werden die enkele malen georganiseerd.