Een zenuwknoop van een kip

Overzicht van het sympathische (rood) en parasympathische zenuwstelsel (blauw). In de derde kolom zijn enkele belangrijke ganglia zoals het ganglion oticum en ganglion coeliacum aangegeven.

Een zenuwknoop of ganglion is een buiten het centraal zenuwstelsel (CZS) gelegen groep zenuwcellen (neuronen) met een onderling overeenkomende functie. Ze worden omgeven door mantelcellen (vergelijkbaar met oligodendrocyten in het centraal zenuwstelsel).

Ganglia bevinden zich overal in het lichaam, maar zijn geconcentreerd in de zintuigen en in de wervelkolom (de zogeheten ganglia spinalia). Ze ontvangen informatie van de zintuigen en geven deze door naar de hersenen, geven bevelen van de hersenen door naar spieren en klieren, en kunnen ook direct informatie van zintuigen omzetten in spiercommando's, bijvoorbeeld bij reflexen. Binnen het autonome zenuwstelsel onderscheidt men sympathische en parasympathische ganglia.

In het oog wordt een onderscheid gemaakt tussen de grote en de kleine zenuwknopen. De grote zenuwknopen (magnicellulaire cellen) hebben vooral als taak het verzenden van informatie die afkomstig is uit de staafjes, dus de lichtintensiteit. De kleine zenuwknopen (parvicellulaire cellen) verzenden vooral de informatie uit de kegeltjes, de kleurinformatie. Een zenuwknoop die binnen het CZS gelegen is (bijvoorbeeld de basale ganglia) wordt meestal een nucleus genoemd. Een groep onderling verbonden zenuwknopen heet een plexus (netwerk).

Voorbeelden zijn het ganglion van Gasser, het ganglion mesenterium superius en de plexus solaris of zonneknoop.