ਆਰਥਰ ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਆਰਥਰ ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ (/ˈʃoʊpənhaʊ.ər//ˈʃoʊpənhaʊ.ər/ SHOH-pən-how-ər; ਜਰਮਨ: [ˈaɐ̯tʊɐ̯ ˈʃoːpm̩ˌhaʊ̯ɐ]; 22 ਫਰਵਰੀ 1788 – 21 ਸਤੰਬਰ 1860) ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ਰ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ 1818 ਦੀ ਰਚਨਾ ਦ ਵਰਲਡ ਐਜ਼ ਵਿਲ ਐਂਡ ਰੀਪਰੀਜੈਂਟੇਸ਼ਨ (1844 ਵਿੱਚ ਵਧਾਈ ਗਈ) ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦਿੱਸਦੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੰਨ੍ਹੀ ਅਤੇ ਅਮਿੱਟ ਪਰਾਭੌਤਿਕ ਇੱਛਾ ਦੇ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।[15][16] ਇੰਮਾਨੂਏਲ ਕਾਂਤ ਦੇ ਅਗੰਮੀ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਚੱਲਦਿਆਂ, ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ ਨੇ ਇੱਕ ਨਾਸਤਿਕ ਪਰਾਭੌਤਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦਾ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦ ਦੇ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲੀ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਜੋਂ ਵਿਖਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ,[17][18][19] ਜੋ ਜਰਮਨ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀਨ ਪੋਸਟ-ਕਾਂਤੀਅਨ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। [20][21]ਪੱਛਮੀ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ ਪਹਿਲੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ ਪੂਰਬੀ ਦਰਸ਼ਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਨਿਆਸ, ਮਾਇਆ ਰੂਪੀ ਸੰਸਾਰ) ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ, ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕੰਮ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੱਟਿਆਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹੋਏ ਸਾਂਝ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।[22][23]
ਆਰਥਰ ਸ਼ੋਪੇਨਹਾਵਰ | |
---|---|
ਜਨਮ | (1788-02-22)22 ਫਰਵਰੀ 1788 ਡਾਨਜ਼ਿਗ (ਗਡਾਂਸਕ) |
ਮੌਤ | 21 ਸਤੰਬਰ 1860(1860-09-21) (ਉਮਰ 72) ਫ੍ਰੈਂਕਫਰਟ, ਜਰਮਨ ਕਨਫੈਡਰੇਸ਼ਨ |
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਜਰਮਨ |
ਸਿੱਖਿਆ |
|
ਕਾਲ | 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ |
ਖੇਤਰ | ਪੱਛਮੀ ਦਰਸ਼ਨ |
ਸਕੂਲ | |
ਅਦਾਰੇ | ਬਰਲਿਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |
ਮੁੱਖ ਰੁਚੀਆਂ | ਮੈਟਾਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਸੁਹਜ ਵਿਗਿਆਨ, ਨੀਤੀ, ਨੈਤਿਕਤਾ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ |
ਮੁੱਖ ਵਿਚਾਰ | ਐਂਥਰੋਪਿਕ ਸਿਧਾਂਤ[6][7] ਐਟਰਨਲ ਜਸਟਿਸ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕਾਰਨ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਚੌਗੁਣੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈੱਜਹੋਗ ਦੀ ਦੁਬਿਧਾ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪੀਮ ਇੰਡੀਵਿਜੂਏਸ਼ਨਿਸ ਹੁਕਮ ਵਸਤ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਵਜੋਂ |
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ | |
ਦਸਤਖ਼ਤ | |
ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਕੰਮ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੌਰਾਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਧਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਸ਼ੋਪਨਹਾਹੋਅਰ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਸਮੇਤ ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਮਰਨ-ਉਪਰੰਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਸੁਹਜ-ਸ਼ਾਸਤਰ, ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੇ 19 ਵੀਂ ਅਤੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਕਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣਾ ਸੀ। ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਕਬੂਲਣ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:ਫ਼ਰੀਡਰਿਸ਼ ਨੀਤਸ਼ੇ, ਰਿਚਰਡ ਵੈਗਨਰ, ਲੀਓ ਟਾਲਸਟਾਏ, ਲੁਡਵਿਗਵਿਟਗਨਸ਼ਟਾਈਨ, ਐਰਵਿਨ ਸ਼ਰੋਡਿੰਗਰ, ਕਾਰਲ ਹਾਈਨਰਿਖ਼ ਉਲਰਿਚਸ, ਓਟੋ ਰੈਂਕ, ਗੁਸਤਾਵ ਮਾਲਰ, ਯੋਸਿਫ਼ ਕੈਂਪਬੈਲ, ਐਲਬਰਟ ਆਇਨਸਟਾਈਨ,ਕਾਰਲ ਜੁੰਗ, ਥਾਮਸ ਮਾਨ, ਐਮਿਲ ਜ਼ੋਲਾ, ਜਾਰਜ ਬਰਨਾਰਡ ਸ਼ਾਅ, ਹੋਰਹੇ ਲੂਈਸ ਬੋਰਹੇਸ ਅਤੇ ਸੈਮੂਅਲ ਬੈਕਟ।