Średniówka
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Średniówka – punkt podziału, który dzieli wers na dwa w przybliżeniu równe tzw. hemistychy, czyli części wersu wydzielone przez każdą cezurę. Zwykle występuje w wersach dłuższych niż ośmiosylabowe.
Ten artykuł dotyczy środka artystycznego. Zobacz też: miejscowość o tej samej nazwie. |
Miejsce średniówki w wersie zależne jest od granicy wyrazów i zestrojów akcentowych. Z reguły średniówka nie występuje w miejscach podziału zdaniowego, ponieważ byłoby to związane z silnym sygnałem intonacyjnym i tym samym spowodowałoby osłabienie klauzuli. Średniówka występuje w wierszach sylabicznych, sylabotonicznych i tonicznych. Dla poezji polskiej charakterystyczna jest średniówka po piątej sylabie w jedenastozgłoskowcu i po siódmej sylabie w trzynastozgłoskowcu. Jednakże dopuszczalne jest odstąpienie od tej zasady. Jeżeli ma to znaczący wpływ na korzyść utworu średniówka może być nieregularna.
Rygorystycznie utrzymywana jest tylko we francuskim aleksandrynie[potrzebny przypis].
Odpowiednikiem średniówki w metryce iloczasowej jest cezura[1], czyli przerwa międzywyrazowa dzieląca wers na części i obowiązkowo przypadająca wewnątrz stopy rytmicznej (stąd nazwa, od łac. caesura „cięcie”). Cezura wypadająca na granicy stóp zwana jest dierezą.
W odniesieniu do wersyfikacji polskiej termin „cezura” oznacza każde przecięcie stopy rytmicznej przez granicę między wyrazami lub zestrojami akcentowymi; w tym wypadku nie jest to pojęcie równoznaczne ze średniówką.