Adam Koc
polski wojskowy i polityk, minister / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Adam Koc?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Adam Ignacy Koc, ps. Witold, Szlachetny, Adam Krajewski, Adam Warmiński, Witold Warmiński (ur. 31 lipca 1891 w Suwałkach, zm. 3 lutego 1969 w Nowym Jorku) – polski wojskowy i polityk, poseł, dziennikarz, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, wolnomularz, uczestnik walk o niepodległość Polski w I wojnie światowej i wojnie polsko-bolszewickiej, Komendant Naczelny Związku Legionistów Polskich od 1936 do 1938.
Pułkownik piechoty | |||
Data i miejsce urodzenia |
31 lipca 1891 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
3 lutego 1969 | ||
Przebieg służby | |||
Lata służby |
od 1915 | ||
Siły zbrojne | |||
Formacja | |||
Jednostki | |||
Główne wojny i bitwy | |||
Odznaczenia | |||
|
Data i miejsce urodzenia | |||
---|---|---|---|
Data śmierci | |||
Minister skarbu | |||
Okres |
od 30 września 1939 | ||
Poprzednik | |||
Następca | |||
Minister przemysłu i handlu | |||
Okres |
od 9 października 1939 | ||
Poprzednik | |||
Następca | |||
|
W młodości członek Związku Rewolucyjnego Młodzieży Narodowej, potem Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. Komendant okręgu warszawskiego, a następnie Komendant Naczelny Polskiej Organizacji Wojskowej i oficer Legionów Polskich. Członek tzw. Konwentu Organizacji A. Od grudnia 1919 w Wojsku Polskim. Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowódca 201 pułku piechoty Obrony Warszawy, a następnie Dywizji Ochotniczej (31 lipca – 3 grudnia 1920). Później na różnych stanowiskach w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Uczestnik przewrotu majowego po stronie sił dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego. Później na stanowisku szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie (od 14 września 1926 do 4 marca 1928).
Uważany za członka tzw. grupy pułkowników. Poseł na Sejm II, III (z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem) i IV kadencji w latach 1928–1936 oraz senator V kadencji w latach 1938–1939. Członek Koła Parlamentarnego Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1938 roku[1]. Od 1929 do 1930 redaktor naczelny prosanacyjnych dzienników – najpierw Głosu Prawdy, a potem Gazety Polskiej.
Wiceminister skarbu (od 23 grudnia 1930 do grudnia 1935) oraz komisarz rządowy w Banku Polskim (styczeń 1932 – grudzień 1935). Jeden z głównych negocjatorów i autorów umów pożyczkowych II Rzeczypospolitej z Francją i Wielką Brytanią. Prezes Banku Polskiego od 7 lutego do 27 kwietnia 1936.
Po śmierci Józefa Piłsudskiego w grupie zwolenników gen. Edwarda Śmigłego-Rydza. Komendant Naczelny Związku Legionistów Polskich (24 maja 1936 – 25 czerwca 1938). Współautor programu, a następnie szef Obozu Zjednoczenia Narodowego (luty 1937 – styczeń 1938). Zwolennik zbliżenia sanacji z Narodową Demokracją i Ruchem Narodowo-Radykalnym „Falanga”.
Podczas kampanii wrześniowej w 1939 koordynował ewakuację złota Banku Polskiego z kraju. Wiceminister skarbu (od 10 września 1939) w gabinecie Felicjana Sławoja Składkowskiego, potem minister skarbu (30 września – 9 grudnia 1939) oraz minister przemysłu i handlu (9 października – 9 grudnia 1939), a następnie II podsekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu w rządzie emigracyjnym Władysława Sikorskiego. Od 1940 aż do śmierci przebywał w Stanach Zjednoczonych, gdzie był m.in. wicedyrektorem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce.
Adam Koc przyszedł na świat w rodzinie pieczętującej się herbem Dąbrowa, pochodzącej z Podlasia. Jego dziadek, Leon, był powstańcem styczniowym, burmistrzem podsuwalskiego Filipowa i Serej, a babka, Waleria – kurierką Rządu Narodowego. Ojciec, Włodzimierz Koc (1848–1925) nauczał języków starożytnych. Z jego małżeństwa z Heleną z domu Pisanko (1862–1894) na świat przyszło trzech braci: Adam Ignacy, Leon Wacław (1892–1954, późniejszy pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego) oraz Stefan (1889–1908)[2].
Matka Koca zmarła w 1894. Po jej śmierci, dziećmi zaopiekowała się siostra Heleny, Elżbieta Pisanko. W 1899 rodzina przeniosła się do wynajmowanego mieszkania w Suwałkach, przy ul. Krzywej 80. Od 1900 Adam Koc uczył się w szkole elementarnej, a od 1901 w rosyjskim Gimnazjum Męskim w Suwałkach. Najprawdopodobniej w tym czasie rozpoczął on działalność niepodległościową, uczestnicząc w kółkach samokształceniowych[3].
Jesienią 1905, w czasie rewolucji, był członkiem komitetu strajku szkolnego gimnazjalistów. Ze względu na swoje zaangażowanie w działalność tej organizacji, został relegowany ze szkoły (razem z Aleksandrem Putrą). W tym czasie należał zapewne także do Narodowego Związku Robotniczego, będącego organizacją bliską Narodowej Demokracji (aktywnym działaczem NZR był brat Adama, Stefan Koc)[4]. W styczniu 1906 rozpoczął naukę w Polskiej Prywatnej Siedmioklasowej Szkole Handlowej w Suwałkach (obecnie Zespół Szkół nr 2)[5]. Następnie ojciec wysłał go do Krakowa, gdzie miał trafić na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Aby tak się jednak stało, musiał zdać maturę w jednym z krakowskich gimnazjów. Doszło do tego 20 czerwca 1912 w IV gimnazjum klasycznym w podkrakowskim Podgórzu (obecnie IV Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki). Koc uzyskał oceny bardzo przeciętne (w większości dostateczne, jedynie z łaciny i greki otrzymał ocenę dobrą)[6], jednak wystarczające do rozpoczęcia nauki na Wydziale Filozoficznym UJ, studiując polonistykę[7].
- Główny artykuł: Związek Walki Czynnej.
Przystępując do egzaminu maturalnego Koc już od trzech lat przebywał w Krakowie, gdzie zaangażował się w działalność niepodległościową. Zaliczany był wówczas do radykalnej młodzieży narodowej. Jego mentorem był Władysław Studnicki, a wśród najbliższych współpracowników znaleźli się Aleksander Putra, Bogusław Kunc i Bolesław Dąbrowski. Jesienią 1909 Koc wstąpił do nowo powstałego Związku Rewolucyjnego Młodzieży Narodowej (ZRMN), który następnie został włączony przez Studnickiego do konspiracyjnego Związku Walki Czynnej (ZWC), pomimo jego obaw co do wpływów socjalistycznych w tej organizacji. Adam Koc przybrał wówczas konspiracyjny pseudonim Witold[8]. Do organizacji wprowadził w 1911 swego brata, Leona[9].
Koc zaangażował się także w działalność Związku Strzeleckiego, legalnej organizacji powiązanej z ZWC. Początkowo był skarbnikiem krakowskiego oddziału tej organizacji. Na przełomie maja i czerwca 1910 został wysłany przez Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego do Grodna (gdzie przebywał jego ojciec, wówczas już emeryt), w celu sporządzenia szczegółowego opisu tamtejszej twierdzy rosyjskiej. Zadanie wykonał, a mapy z naniesionymi szkicami przekazał wysłanemu przez organizację Aleksandrowi Prystorowi[10]. Powodzenie tej misji najprawdopodobniej zadecydowało o tym, że w 1913 Koc został przyjęty na wyższy kurs oficerski ZWC (w ramach oficerskiej szkoły Związku Strzeleckiego w Stróży koło Limanowej), a wiosną 1914 zdał egzamin, uzyskując stopień oficera Związku i Znak oficerski „Parasol”[11]. Od października 1913 był także adiutantem Komendy Głównej Związku Strzeleckiego dla spraw zaboru rosyjskiego[12].
Polska Organizacja Wojskowa
- Główny artykuł: Polska Organizacja Wojskowa.
Po wybuchu I wojny światowej, 10 sierpnia 1914, wykonując instrukcję przekazaną mu wcześniej przez Walerego Sławka, Adam Koc przybył wraz z bratem z Druskienik do Warszawy i samorzutnie objął komendę nad Związkami Strzeleckimi funkcjonującymi na terenie zaboru rosyjskiego[13]. Nawiązał także kontakt z Karolem Rybasiewiczem, komendantem Polskich Drużyn Strzeleckich w Królestwie Polskim. Z inicjatywy Koca doszło do połączenia obu organizacji. Został on zastępcą Rybasiewicza, który objął dowództwo nad połączonymi podmiotami[14]. 22 października 1914 bezimienna dotąd organizacja przyjęła nazwę Polskiej Organizacji Wojskowej. Dowództwo nad nią objął wysłannik Piłsudskiego, Tadeusz Żuliński. Głównym zadaniem POW była działalność dywersyjna na tyłach sił rosyjskich. Adam Koc pod pseudonimem Witold został członkiem Komendy Naczelnej POW[15], a na początku 1915 – również komendantem okręgu warszawskiego[16]. W lutym 1915 Koc został awansowany na podporucznika[17][uwaga 1]. Chciał brać udział w walkach prowadzonych przez Legiony Polskie – pragnął walczyć z Rosjanami z bronią w ręku. Okazją do tego miała stać się misja przekazania raportów z działalności POW Piłsudskiemu, na jaką wysłał go Żuliński. Zazwyczaj kurierzy Polskiej Organizacji Wojskowej docierali do I Brygady Legionów Polskich poprzez linię frontu. Po jego ustabilizowaniu okazało się to niemożliwe. Koc musiał wobec tego wykorzystać północną drogę kurierską – poprzez Finlandię i Szwecję. Pod fałszywym nazwiskiem Adam Krajewski, wyruszył z Warszawy 25 maja 1915[18].
Najpierw trafił do Petersburga, skąd udał się w kierunku granicy fińskiej. Tam nielegalnie przekroczył granicę i poprzez Terijoki trafił do Helsinek. Stamtąd, nie bez komplikacji[uwaga 2], przedostał się na terytorium szwedzkie. Cała operacja została przeprowadzona we współpracy z fińskimi organizacjami niepodległościowymi[19]. W Sztokholmie Koc spotkał innego wysłannika POW, Aleksandra Sulkiewicza. Ze względu na problemy z uzyskaniem wiz austro-węgierskich, obaj członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej musieli udać się do Kopenhagi. Po uzyskaniu wizy Koc trafił do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie spotkał Adama Skwarczyńskiego. Stamtąd pojechał do Krakowa, gdzie otrzymał mundur legionisty i mógł złożyć raport Piłsudskiemu[20].
- Główny artykuł: Legiony Polskie (1914–1918).
Po wykonaniu zadania Koc został wcielony do II batalionu 5 pułku piechoty, tzw. „Zuchowatych”[20] w składzie III Brygady Legionów. Po zdobyciu przez wojska państw centralnych Lublina, otrzymał zadanie pokrywające się z jego wcześniejszymi doświadczeniami konspiracyjnymi. Miał zająć się wspieraniem Wydziału Narodowego Lubelskiego (WNL) – organizacji propagującej na terenie Lubelszczyzny politykę Piłsudskiego (rywalizującego z c.k. Komendą Legionów)[20]. Działalnością tą zwrócił na siebie uwagę władz austro-węgierskich, wobec czego został odesłany do służby liniowej. Dla Koca było to szczególnie trudne, ponieważ był słabego zdrowia (przeszedł zapalenie płuc i malarię), a dodatkowo cierpiał na znaczną wadę wzroku. Jak pisał:
W pełnieniu moich obowiązków natrafiłem na trudności, ponieważ miałem kłopoty ze wzrokiem. W nocy nic nie widziałem, a co raz zdarzały się nocne wypady, gdy po zapadnięciu zmroku wychodziliśmy na patrolowanie przedpola. Należało więc wyszukać sobie ordynansa bojowego, który mógłby w nocy zastępować osłabiony wzrok, prowadząc w ciemnościach[uwaga 3][21].
18 września 1916 Koc został ciężko ranny w bitwie pod Sitowiczami nad Stochodem. Został trafiony kulą karabinową w okolice wątroby. Wydarzyło się to podczas misji zwiadowczej, podczas prowadzenia wywiadu obserwacyjnego pozycji Rosjan ze stanowiska zorganizowanego na dębie. Tego dnia poległ sierżant Aleksander Sulkiewicz, próbując udzielić pomocy rannemu Kocowi. Po ściągnięciu z drzewa, rannym zaopiekował się dr Felicjan Sławoj Składkowski. Koca zabrano do Zakładu Sanitarnego Brygady[22]. Następnie trafił do szpitala legionowego w Lublinie, a potem do szpitala urządzonego w pałacu Pod Baranami w Krakowie[23].
Rekonwalescencja zakończyła się 31 stycznia 1917. Koc wrócił do działalności politycznej w I Brygadzie, gdzie został jednym z założycieli tzw. Towarzystwa Analfabetów – tajnej organizacji polityczno-wojskowej żołnierzy służących w 5 pułku piechoty, popierających niepodległościową politykę Piłsudskiego. W tym czasie był już jednym z piłsudczyków cieszących się znaczącym autorytetem w Legionach[23].
Ze względu na swą działalność, został karnie przeniesiony przez dowództwo do Ostrowi Mazowieckiej, gdzie miał odbyć drugi kurs wyszkolenia. 22 lipca 1917, po kryzysie przysięgowym, jako oficer został internowany w obozie w Beniaminowie. Tymczasem jego brat, ppor. Leon Koc w przebraniu szeregowego został internowany wraz ze swoimi żołnierzami w obozie w Szczypiornie[24]. W obozie w Beniaminowie Adam Koc kontynuował piłsudczykowską działalność propagandową, przekonując internowanych o konieczności dalszego oporu. 22 kwietnia 1918 został zwolniony z obozu ze względu na zły stan zdrowia[25].
Po zwolnieniu z obozu Koc powrócił do działalności konspiracyjnej w Polskiej Organizacji Wojskowej i objął Komendę Naczelną POW nr 1 w Warszawie, obejmującą swoim działaniem obszar okupacji niemieckiej. Przejął ją po Janie Zdanowiczu-Opielińskim, który następnie przekonał Komendanta Głównego POW Edwarda Śmigłego-Rydza, aby ten mianował Koca Komendantem Naczelnym POW[uwaga 4][26].
Adam Koc zastąpił także Tadeusza Kasprzyckiego w Konwencie Organizacji A, powołanym latem 1917 przez Bogusława Miedzińskiego, Jędrzeja Moraczewskiego i Kasprzyckiego, zakonspirowanym kierownictwie obozu piłsudczykowskiego[26].
Jako Komendant Naczelny, Koc (używający wówczas pseudonimu Szlachetny) zreorganizował podległą mu strukturę Komendy, wprowadził także w życie rozkaz Śmigłego-Rydza dotyczący utworzenia oddziałów lotnych do działań dywersyjnych. Inicjował również akcje przeciwko policji niemieckiej oraz koordynował współpracę POW z Pogotowiem Bojowym PPS. Sprawna działalność w tych sferach sprawiła znaczący wzrost jego autorytetu. Zacieśniały się także jego relacje z Miedzińskim (który w strukturze POW odpowiadał za kontakty z partiami politycznymi) oraz ze Śmigłym-Rydzem. Tego ostatniego Koc czasowo zastąpił podczas pobytu Komendanta Głównego Polskiej Organizacji Wojskowej w Kijowie (wrzesień 1918)[27].
Po utworzeniu tzw. rządu lubelskiego (7 listopada 1918), w Warszawie zaczęły powstawać niemieckie rady żołnierskie. Koc był inicjatorem rozbrajania części z nich. 10 listopada 1918 razem z księciem Lubomirskim, członkiem Rady Regencyjnej, na czele grupy działaczy POW, witał na dworcu kolejowym w Warszawie Józefa Piłsudskiego oraz Kazimierza Sosnkowskiego, którzy wracali do kraju po zwolnieniu z twierdzy w Magdeburgu[28]. Zaraz potem Koc wydał rozkaz o rozbrojeniu niemieckich wojsk okupacyjnych. Do akcji przystąpiło ok. 50 tys. członków POW, którym w krótkim czasie udało się w sposób zorganizowany przejąć władzę od Niemców[29].
Pomimo sprawowania przez Koca funkcji Komendanta Naczelnego POW (wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, jedynie część członków Polskiej Organizacji Wojskowej została wcielona do Wojska Polskiego), przeszedł on na etat wojskowy[30], jednocześnie pełniąc funkcję referenta POW w Oddziale I Organizacyjnym Sztabu Generalnego WP. W marcu 1919 struktura podległa A.Kocowi została podporządkowana Oddziałowi VI Informacyjnemu Sztabu Generalnego, który w maju 1919 zmienił nazwę na Oddział II. Dekretem Naczelnego Wodza z 17 grudnia 1919 Koc został oficjalnie przyjęty do Wojska Polskiego[31] w stopniu kapitana. Najpierw służył w Biurze Wywiadowczym Oddziału II, a następnie wysłano go na przeszkolenie w ramach Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego (od 13 czerwca do 1 grudnia 1919). Potem został szefem Sekcji IV Propagandy i Opieki nad Żołnierzem[32]. Jednocześnie dalej sprawował stanowisko Komendanta POW, choć trudno wskazać, które jego ówczesne działania były wykonywane w ramach wojskowych obowiązków służbowych, a które dotyczyły działalności Polskiej Organizacji Wojskowej[33]. 1 stycznia 1920 Koc został sekretarzem Kapituły Tymczasowej Orderu Virtuti Militari[34][35] (jako jeden z pierwszych dziesięciu kawalerów tego orderu po 1919[36]). Był również w składzie jej Komisji Statutowej[37][35]. W maju i czerwcu 1920 przebywał na Ukrainie, gdzie m.in. sprawował funkcję oficera łącznikowego przy atamanie Symonie Petlurze[38].
- Główny artykuł: Dywizja Ochotnicza (II RP).
11 czerwca 1920 Adam Koc został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu podpułkownika, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[39]. 18 lipca 1920 objął dowództwo 201 pułku piechoty[38]. Został on utworzony w ramach Armii Ochotniczej, powstałej na skutek akcji mobilizacyjnej Wojska Polskiego, rozpoczętej w trakcie wojny polsko-bolszewickiej mocą decyzji Rady Obrony Państwa. 201 Pułk Piechoty wszedł w skład 5 Armii dowodzonej przez gen. Władysława Sikorskiego. W jego składzie znaleźli się przede wszystkim członkowie POW (m.in. Witold Giełżyński, Tadeusz Hołówko, Stanisław Thugutt oraz Aleksander Prystor). Pod koniec lipca oddział zajął pozycję pod Surażem i rozpoczął udział w walkach. 31 lipca pułk włączono w skład nowo powstałej Dywizji Ochotniczej, nad którą dowództwo objął ppłk Adam Koc. Trafiła ona na Front Północny. Brała udział m.in. w akcjach zaczepnych, zdobywając 16 sierpnia 1920 Nasielsk[40][41]. Nie udało się jej jednak zniszczyć 3 Korpusu Kawalerii dowodzonego przez Gaj-Chana, któremu udało się wyrwać z okrążenia[42]. Później Dywizja Ochotnicza weszła w skład 3 Armii dowodzonej przez gen. Rydza-Śmigłego i zdobyła m.in. Grodno[43]. Część żołnierzy dywizji (na polecenie Piłsudskiego) wzięło także udział w tzw. „buncie” Żeligowskiego[44]. 3 grudnia 1920 dywizja została rozwiązana, a sam Koc od 20 stycznia 1921 brał udział w miesięcznym kursie informacyjnym dla wyższych dowódców, który odbył się w Warszawie[45].
Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, został skierowany przez Piłsudskiego na stanowisko szefa nowo utworzonego w Oddziale III Sztabu Generalnego Wydziału Przysposobienia Rezerw. Jego zadaniem stało się wspieranie różnego rodzaju stowarzyszeń przygotowujących ludność na wybuch ewentualnego nowego konfliktu zbrojnego. W obszarze zainteresowania Wydziału pozostawało także szkolenie wojskowe młodzieży i rezerwistów[37]. W maju 1921 uczestniczył, jako delegat Ministerstwa Spraw Wojskowych, w obradach Międzynarodowego Zjazdu Strzeleckiego[46]. W tym czasie publikował m.in. w Strzelcu, Rządzie i Wojsku, czy Bellonie. Opowiadał się za większym związaniem społeczeństwa z armią i demokratyzacją stosunków panujących w wojsku[47]. Jego praca była pozytywnie oceniana zarówno przez ówczesnego szef Oddziału III Sztabu Generalnego płk. Mariana Kukiela, jak i ministra spraw wojskowych, gen. Stanisława Szeptyckiego[48]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 135. lokatą w korpusie oficerów piechoty[49][50].
W połowie grudnia 1922, po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza, Koc wziął udział w zebraniu piłsudczykowskich oficerów (m.in. Bogusława Miedzińskiego, Ignacego Matuszewskiego, Ignacego Bornera, Konrada Libickiego, Kazimierza Stamirowskiego, Henryka Floyar-Rajchmana), które odbyło się w siedzibie II Oddziału. Planowali oni wykorzystać powstałe zamieszanie i doprowadzić do uspokojenia sytuacji poprzez działania wojsk pod dowództwem Piłsudskiego. Nawiązano kontakt z PPS, przy pomocy którego wspomniani oficerowie chcieli doprowadzić do ogłoszenia strajku generalnego. Plany te zostały zniweczone przez Ignacego Daszyńskiego, który nie udzielił im poparcia[51].
Od 2 listopada 1923 roku był słuchaczem III Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 25 września 1924 roku został zwolniony z obowiązków zastępcy członka Oficerskiego Trybunału Orzekającego[52]. 15 października 1924, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Inspektoratu Armii Nr II w Warszawie na stanowisko I referenta (na czele tego inspektoratu stał gen. dywizji Lucjan Żeligowski). Pełniąc służbę w sztabach pozostawał oficerem nadetatowym 5 Pułku Piechoty Legionów w Wilnie. 1 grudnia 1924 został awansowany na pułkownika ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 17. lokatą w korpusie oficerów piechoty[53][54]. Z dniem 1 lutego 1925 został mianowany zastępcą komendanta Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia Armii w Rembertowie[55][53].
Koc był członkiem tajnej organizacji pod nazwą „Honor i Ojczyzna” zwanej też „Strażnicą” założonej jesienią 1921 przez gen. Władysława Sikorskiego za wiedzą i zgodą Piłsudskiego oraz Sosnkowskiego. Razem z płk. Kazimierzem Młodzianowskim, jako reprezentant Legionów i POW, był członkiem kapituły tej organizacji[56]. Została ona rozwiązana w 1923. Tuż przed przewrotem majowym Koc był także (wspólnie z wieloma innymi czołowymi piłsudczykami) członkiem wolnomularskiej Wielkiej Loży Narodowej Polski[57], do której wstąpił z polecenia Piłsudskiego[58].
Koc-grupa i przewrót majowy
- Główny artykuł: Koc-grupa.
W tym czasie w warszawskim mieszkaniu Koca (jak również w kawiarni Mała Ziemiańska przy ul. Mazowieckiej w Warszawie) odbywały się regularne spotkania oficerów piłsudczykowskich, planujących zorganizowanie powrotu Piłsudskiego do władzy. Była to nieformalna tzw. Koc-grupa. W spotkaniach tych brali udział, poza samym gospodarzem, m.in. Józef Beck, Ignacy Matuszewski, Bogusław Miedziński, Kazimierz Stamirowski, Kazimierz Świtalski, Henryk Floyar-Rajchman, Stefan i Roman Starzyńscy[59]. Na przełomie jesieni i zimy 1925 Koc–grupa została rozwiązana na polecenie Piłsudskiego (mimo że formalnie nigdy jej nie zawiązano), co było niemałym zaskoczeniem dla samego Adama Koca[60].
- Główny artykuł: Przewrót majowy.
Od 11 kwietnia 1926 płk. Adam Koc pełnił służbę na stanowisku szefa Wydziału Wyznań Niekatolickich Ministerstwa Spraw Wojskowych. Dzięki objęciu tej funkcji, przebywał stale w Warszawie, co ułatwiło mu prowadzenie przygotowań do piłsudczykowskiego zamachu stanu. Tuż przed tym wydarzeniem, jego rolą było poinformowanie o przygotowywanym przewrocie niektórych dowódców opowiadających się za Piłsudskim. W nocy z 11 na 12 maja wraz z ppłk. Anatolem Minkowskim, ppłk. Feliksem Kwiatkiem oraz mjr. Karolem Lilienfeld-Krzewskim odwiedził dowódcę 36 Pułku Piechoty płk. Kazimierza Sawickiego i zakomunikował mu, że marszałek postanowił przejąć władzę w państwie[61]. Nawiązał także kontakt z gen. Tadeuszem Piskorem, dowódcą 28 Dywizji Piechoty, skierowanej później do Cytadeli Warszawskiej[62]. W trakcie samego zamachu, Koc razem z Miedzińskim prawdopodobnie negocjował także z przedstawicielami kolejowych związków zawodowych ogłoszenie strajku na kolei. Nie udało im się jednak ustalić miejsca pobytu prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, co wywołało niezadowolenie Piłsudskiego[62].
Tuż po przewrocie majowym, Koc był inicjatorem i organizatorem „Cyrulika Warszawskiego” – prosanacyjnego czasopisma humorystycznego (czasopismo ukazywało się do 1934)[63].
Od 14 września 1926[64] do 4 marca 1928 Koc zajmował stanowisko szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. Według Mariana Romeyki w powszechnym odbiorze Adam Koc miał na tym stanowisku „nadzorować” dowódcę korpusu, gen. Władysława Sikorskiego[65]. Zaprzecza temu Bogusław Miedziński twierdząc, że w tym samym czasie Pierwszy Marszałek Polski pozbył się z Warszawy oficerów z dawnej Koc–grupy, nie wyjaśniając jednak, dlaczego do tego doszło[66].
W marcu 1928 przeniesiony został do dyspozycji komendanta Kadry Oficerów Piechoty[67]. Z dniem 26 marca tego samego roku przeniesiony w stan nieczynny na czas trwania kadencji sejmowej[68], a z dniem 30 kwietnia 1930 w stan spoczynku[69].