August Chełkowski
polityk polski, fizyk / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące August Che%C5%82kowski?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
August Jan Chełkowski (ur. 27 lutego 1927 w Telkwicach, zm. 31 października 1999 w Warszawie) – polski fizyk, polityk i nauczyciel akademicki, profesor nauk fizycznych, rektor Uniwersytetu Śląskiego (1981–1982), marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji w latach 1991–1993, senator I, II, III i IV kadencji w latach 1989–1999.
Data i miejsce urodzenia |
27 lutego 1927 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
31 października 1999 | ||
Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej | |||
Okres |
od 26 listopada 1991 | ||
Przynależność polityczna | |||
Poprzednik | |||
Następca | |||
Odznaczenia | |||
|
Był synem Franciszka Chełkowskiego (ziemianina, działacza gospodarczego i narodowego na Powiślu) i Emilii z Mieczkowskich; przez babkę Marię Chełkowską był spokrewniony z rodziną Donimirskich, polskich działaczy narodowych w Prusach Wschodnich.
Maturę zdał w I Liceum Ogólnokształcącym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Następnie ukończył studia na kierunku fizyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, uzyskując tytuł zawodowy magistra w 1952, następnie stopnie naukowe doktora (1959) i doktora habilitowanego (1963). W 1973 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1990 profesorem zwyczajnym w zakresie nauk fizycznych. Specjalizował się w fizyce ciała stałego. Był autorem prac naukowych z zakresu fizyki dielektryków i fizyki metali. Wykładał na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 1956–1967, filii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach w latach 1967–1968 oraz od 1968 na Uniwersytecie Śląskim. Pełnił funkcję rektora UŚ od 1 września 1981 do 16 stycznia 1982. Był jedynym rektorem szkoły wyższej internowanym w czasie stanu wojennego (przez siedem dni).
Zasiadał w Radzie Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 1982–1985, należał do Europejskiego Towarzystwa Fizycznego. W 1980 wstąpił do „Solidarności”, w drugiej połowie lat 90. działał w Akcji Wyborczej Solidarność i Ruchu Społecznym AWS. Od 1989 do śmierci przez cztery kadencje reprezentował w Senacie województwo katowickie, w II kadencji był marszałkiem Senatu.
Został pochowany na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu (pole 7–3–A–1)[1].
W 1998 został laureatem Nagrody Lux ex Silesia. Był autorem monografii Fizyka dielektryków. 3 maja 2009 odznaczony pośmiertnie przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[2]. W 2018 pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności[3].
Uchwałą nr XXXV/468/01 Rady Miejskiej Katowic z 28 maja 2001 jednej z ulic w centrum miasta nadano imię profesora Augusta Chełkowskiego[4].
Jego synowa, Grażyna Chełkowska, została również fizykiem i wykładowcą na Uniwersytecie Śląskim. Jego młodszy brat Andrzej Chełkowski (1929–2005) był księdzem pallotynem, misjonarzem w Afryce[5].
- Informacje na stronie um.poznan.pl. [dostęp 2019-03-12].
- Pallotyńscy zmarli. Ksiądz Andrzej Chełkowski. wsdsac.pl. [dostęp 2010-07-23].
- Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2010-07-23].
- Nota biograficzna na stronie Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego. [dostęp 2010-07-23].
- Prof. zw. dr hab. August Jan Chełkowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2010-07-23].[martwy link]