Bon oświatowy
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Bon oświatowy lub bon edukacyjny – państwowy bon finansujący edukację, który uczeń lub jego opiekunowie mogą wykorzystać do opłaty za naukę w wybranej przez siebie szkole. Rozwiązanie to może – w zależności od szczegółów realizacji – uzupełniać lub całkowicie zastąpić klasyczny system dostępu do szkolnictwa państwowego. Propozycje tego rodzaju są różnego typu kompromisem między ideą pełnej prywatyzacji i deregulacji szkolnictwa, a poczuciem konieczności publicznego finansowania edukacji powszechnej.
Bony oświatowe mają w założeniu wprowadzać do systemu oświaty większy element wolnorynkowej konkurencji, przy zachowaniu publicznego subsydiowania oświaty jako dobra quasi-publicznego, i prowadzić do podniesienia jakości nauki w szkołach. Efektywne i popularne placówki miałyby dzięki niemu czerpać wyższe dochody, a nieatrakcyjne szkoły stałyby przed koniecznością poprawy wyników lub opuszczenia rynku. Wiodącym orędownikiem tego rozwiązania był Milton Friedman; w jego propozycji, większość szkół powinna zostać sprywatyzowana, a rodzice powinni mieć pełną swobodę wyboru placówki, oraz możliwość dopłaty powyżej wartości bonu z własnej kieszeni[1].
Historycznie, bony były używane sporadycznie w niektórych regionach USA w XIX wieku. Koncepcję spopularyzował w latach 1950–1980. M. Friedman, który stworzył fundację Friedman Foundation for Educational Choice (obecnie EdChoice), lobbującą nadal na rzecz tego pomysłu. Bony, lub zbliżone rozwiązania, stosuje się obecnie w wielu regionach świata, jednak efektywność tego pomysłu jest oceniana niejednoznacznie i pozostaje kontrowersyjna[1][2][3].