Gospodarka Irokezów
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Gospodarka Irokezów pierwotnie była formą produkcji wspólnotowej, łącząc łowiectwo, zbieractwo i rolnictwo (głównie ogrodnictwo). Plemiona Konfederacji Irokezów (zwanej też Ligą Haudenosaunee) i inne ludy mówiące językami irokeskimi, w tym Huroni, żyły w rejonie Wielkich Jezior i na terenie obecnego stanu Nowy Jork. W jej skład wchodziło początkowo pięć plemion: Mohawkowie, Oneidowie, Onondagowie, Kajugowie, Senekowie, które zjednoczyły się przed pierwszym kontaktem z Europejczykami, a szóste plemię – Tuskarorowie – przyłączyło się później. Plemię Huronów, nie będących Irokezami, należało do tej samej grupy językowej i miało podobny model gospodarki.
Irokezi byli zasadniczo rolnikami, uprawiającymi tzw. „trzy siostry”, czyli powszechne wśród rdzennych Amerykanów rośliny uprawne: kukurydzę, fasolę i dynię. Stworzyli kulturę i zwyczaje związane ze swym stylem życia, w tym koncepcje dotyczące przyrody i zarządzania mieniem. Ich system gospodarczy był bardzo odmienny od dominującej obecnie gospodarki zachodniej. Charakteryzowały go: współwłasność ziemi, podział pracy ze względu na płeć oraz handel oparty głównie na ekonomii darów.
Zetknięcie się z Europejczykami na początku XVII wieku miało głęboki wpływ na gospodarkę Irokezów. Na początku biali stali się ważnymi partnerami handlowymi, ale rozszerzanie się osadnictwa europejskiego zakłóciło równowagę irokeskiej gospodarki. Jeszcze przed początkiem XIX wieku Irokezi zostali zmuszeni do osiedlenia się w rezerwatach i dostosowania swej tradycyjnej gospodarki do nowych warunków. W XX wieku niektóre grupy Irokezów wykorzystały autonomiczny status indiańskich rezerwatów i otworzyły własne kasyna. Inni Irokezi włączyli się bezpośrednio w ogólną gospodarkę poza rezerwatami.