Imiona i nazwiska laotańskie
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Imiona laotańskie (laot. ຊື່ /sɯː/) – imiona używane przez mieszkańców Laosu i pochodzące z języka laotańskiego bądź z sanskrytu.
Pełne imię laotańskie składa się z imienia oraz wymienianego po nim nazwiska. Na co dzień Laotańczycy używają imion nieformalnych. Rzadziej niż w zbliżonej kulturowo Tajlandii używa się w Laosie do określania osób ich tytułów[1].
Imiona
Imiona laotańskie nie dzielą się na męskie i żeńskie. Nie wskazują też one na żadne inne rzeczywiste cechy noszących je osób. Mogą być poprzedzane słowami wskazującymi na płeć – Than (laot. ທ່ານ /tʰāːn/) w przypadku mężczyzn i Nang (laot. ນາງ /náːŋ/) dla kobiet – ale w rozmowie określenia te są często pomijane[2]. Imię nadawane jest podczas uroczystej ceremonii przeprowadzanej w domu wkrótce po urodzeniu, zwykle po zasięgnięciu rady u buddyjskiego mnicha, któremu w doborze imienia pomaga horoskop dziecka[3]. Jeśli dziecko jest chorowite, jego imię może zostać zmienione po ponownej analizie horoskopu. Nadawane imiona są słowami oznaczającymi nazwy kwiatów, kolorów, metali, zwierząt itp.
W sytuacjach oficjalnych Laotańczycy zwracają się do siebie używając imion wraz z tytułami.
Przykłady imion laotańskich:
| Imię | Transkrypcja | Zapis fonetyczny | Znaczenie |
|---|---|---|---|
| ທອງສິງ | |||
| ພູມີ | |||
| ເພັດທຸມມາ |
Nazwiska
Nazwiska zaczęły być używane w Laosie dopiero w 1943 r. po wprowadzeniu takiego obowiązku przez francuskie władze kolonialne[3]. Każda laotańska rodzina ma swoje oddzielne nazwisko, dlatego dwie osoby noszące to samo nazwisko są prawie zawsze ze sobą spokrewnione, choćby się nie znały i nigdy nie spotkały. Wynika z tego, że liczba nazwisk w społeczeństwie laotańskim jest względnie stała. Nazwisko dziedziczy się po ojcu (tak jak w patrylinearnym systemie pokrewieństwa[a]). Kobieta wychodząc za mąż przyjmuje zwykle nazwisko męża, ale nie jest to konieczne ani wymagane.
Ponieważ status społeczny (a zwykle także finansowy) rodzin laotańskich w długich okresach nie ulega zmianie[2][4], nazwisko jest jednym ze wskaźników tego statusu[b]. W codziennym życiu nazwisko jest rzadko używane, zwykle wymienia się je tylko w sytuacjach oficjalnych i w dokumentach urzędowych.
Przykłady nazwisk laotańskich:
| Nazwisko | Transkrypcja | Zapis fonetyczny | Znaczenie |
|---|---|---|---|
| ທຳມະວົງ | |||
| ພົມວິຫານ | |||
| ວົງວິຈິດ |
Imiona nieformalne
Prawie każdy Laotańczyk używa imion nieformalnych, często nawet kilku. W odróżnieniu od zwykle wielosylabowych imion oficjalnych, są one prawie zawsze jednosylabowe i, podobnie jak tamte, nie zmieniają się w zależności od płci.
Imiona nieformalne nadawane są już w pierwszych dniach życia dziecka. Nierzadko mają one zabarwienie lekko pejoratywne, co ma odwracać od dziecka zainteresowanie złych duchów – np. bardzo często spotykanym imieniem nieformalnym jest Noy (laot. ນ້ອຍ /nɔ̂ːy/; pol. mały). W późniejszych latach życia Laotańczycy mogą przybierać sobie kolejne imiona nieformalne i używać ich jednoczasowo, w zależności od sytuacji – pod innym imieniem są np. znani w rodzinie, innego używają ich dawni koledzy szkolni, a jeszcze innego współpracownicy. W przypadku kontaktów z obcokrajowcami częsty jest zwyczaj używania jednosylabowych skrótów oficjalnego imienia[5]. Poza tym imiona nieformalne nie muszą mieć żadnego związku z imieniem oficjalnym.
Uwagi
- ↑ Mimo że nazwisko, a więc i wskaźnik statusu społecznego, dziedziczone jest po ojcu, to po ślubie mężczyzna przyjmowany jest do grupy matki żony, a dom dziedziczony jest w rodzinie z matki na córkę, jak w systemie matrylinearnym.
- ↑ (Cooper 2008, s. 105): Inne wskaźniki statusu to m.in. wygląd zewnętrzny, wiek, zajęcie, wykształcenie, zarobki, przynależność organizacyjna, status osoby towarzyszącej czy rodzaj wykorzystywanego środka transportu.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
