Język chunzybski
język z grupy kaukaskiej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Język chunzybski?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Język chunzybski (także: chunzalski, nachadzki; ros. гунзибский, гунзельский, хунзальский язык, także: нахадский язык; nazwa własna Hunzibi) – jeden z niewielkich języków kaukaskich, używany przez ok. 1400 osób w południowym Dagestanie i Gruzji[1]. Język chunzybski należy do języków didojskich w zespole awaro-didojskim, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich. Chunzybski jest blisko spokrewniony z językiem kapuczyńskim (beżtyjskim)[2]. Istnieją spory odnośnie do statusu chunzybskiego w ramach języków didojskich. Niektórzy badacze uważają go za odrębny język, inni zaś tylko za dialekt[3].
Obszar | |||
---|---|---|---|
Liczba mówiących |
1420[1] | ||
Pismo/alfabet |
brak piśmiennictwa | ||
Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
Status oficjalny | |||
UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||
Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
Kody języka | |||
ISO 639-3 | huz | ||
IETF | huz | ||
Glottolog | hunz1247 | ||
Ethnologue | huz | ||
WALS | hzb | ||
SIL | HUZ | ||
W Wikipedii | |||
| |||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Językiem chunzybskim posługuje się ludność w trzech niewielkich wioskach w południowodagestańskim okręgach cuntyjskim. Nazwa języka i grupy etnicznej pochodzi od nazwy wsi Chunzib[3]. Inna, spotykana w literaturze nazwa tego języka, język nachadzki, pochodzi od nazwy wsi, w którym jest on używany (Nachada)[3]. W języku chunzybskim nie wyróżnia się dialektów, istnieją tylko niewielkie różnice w fonetyce między językiem używanym we wsiach Chunzyb i Nachad.
Dane, mówiące o liczbie osób posługujących się tym językiem nie są zbyt dokładne, ponieważ w dużej mierze opierały się na szacunkach. Według statystyk w 1926 r. języka tego używało zaledwie 105 osób. W późniejszym czasie użytkownicy chunzybskiego uznawani byli za odłam Awarów i tak też zapisywani podczas kolejnych spisów powszechnych. Szacunki z lat 1958 oraz 1967 mówiły o ok. 600 użytkownikach języka, dane, podawane za rok 1995 donosiły o ok. 2 tys., natomiast według spisu powszechnego, przeprowadzonego na terenie Federacji Rosyjskiej w 2000 r. liczba osób posługujących się tym językiem wynosi 1 tys. osób.
Język chunzybski nie wykształcił piśmiennictwa[1]. Jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W charakterze języka literackiego używany jest język awarski[1], jako największy język literacki Dagestanu. Wśród ludności rozpowszechniony jest także rosyjski, jako język urzędowy Federacji Rosyjskiej. Awarski i rosyjski służą jako języki edukacji i środki komunikacji ponadlokalnej[2]. Chunzybski jest zdecydowanie zagrożony wymarciem[2].
Ze względu na historię tego języka widoczne są wpływy tureckiego, arabskiego, awarskiego, gruzińskiego oraz rosyjskiego[3]. Chunzybski znajduje się też pod wpływem języka beżtyjskiego[2].
Chunzybski jest językiem ergatywnym.