Język fataluku
język transnowogwinejski / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Język fataluku?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Język fataluku (fatalukunu), także: dagada, dagaga, dagoda'[1][2] – język papuaski używany na wschodnim skraju Timoru Wschodniego, zwłaszcza w okolicach miasta Lospalos[3]. Szacuje się, że posługuje się nim od 30 do 37 tys. osób (2009–2013)[4]. Należy do rodziny języków timor-alor-pantar[1]. Jest najbardziej wysuniętym na wschód spośród języków Timoru[5].
Obszar | |||
---|---|---|---|
Liczba mówiących |
30–37 tys. (2009–2013) | ||
Pismo/alfabet | |||
Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
Status oficjalny | |||
Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
Kody języka | |||
ISO 639-3 | ddg | ||
IETF | ddg | ||
Glottolog | fata1247 | ||
Ethnologue | ddg | ||
Występowanie | |||
Rozprzestrzenienie języka fataluku | |||
W Wikipedii | |||
| |||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Dzieli się na pięć wzajemnie zrozumiałych dialektów (północny, północno-wschodni, wschodni, centralny, południowy)[6]. Jest blisko spokrewniony z językiem oirata z pobliskiej wyspy Kisar w indonezyjskiej prowincji Moluki (który bywa traktowany jako jego dialekt[7]), a także z językiem rusenu, który wyszedł z użycia w I poł. XX wieku[8]. Dalsze związki łączą go z językami makasae i makalero[9].
Jest to główny język ludu Fataluku[10]. Sami użytkownicy określają swój język jako „fatalukunu”[11]. Nazwa „fataluku” znaczy tyle, co „mówić poprawnie”[12], a „fatalukunu” – „poprawna mowa”[13]. W znacznej części literatury, a zwłaszcza we wczesnych źródłach portugalskich, występuje określenie „dagada”, które nie jest jednak znane dzisiejszym użytkownikom języka (zapewne jest to termin obcy)[13][14]. A. van Engelenhoven (2009) twierdzi, że nazwa ta pochodzi z języka makasae i oznacza tyle, co „rozmowa”[15].
W regionie panuje wysoki poziom wielojęzyczności (w powszechnym użyciu są również języki tetum i indonezyjski)[16]. W 2015 r. oceniono jednak, że nie jest zagrożony wymarciem w najbliższej przyszłości. Jest przyswajany przez dzieci i pozostaje preferowanym środkiem komunikacji w większości sfer życia[4].
Przypuszcza się, że historycznie był silnie ekspansywny; prawdopodobnie wypierał sąsiednie języki austronezyjskie (doprowadził m.in. do zaniku języka makuva). W jego leksyce zaznaczyły się wpływy austronezyjskie, sięgające podstawowych warstw słownictwa[17][18]. Dodatkowo za pośrednictwem malajskiego zaczerpnął słownictwo z arabskiego i sanskrytu[9].
Istnieje stosunkowo bogaty zasób publikacji poświęconych temu językowi[13]. Wiele danych leksykalnych dot. fataluku zebrał misjonarz Alfonso Nácher w trakcie swojej pracy w Timorze Wschodnim. Na podstawie rękopisu z 1984 r. sporządzono słownik fataluku-portugalski, wydany na łamach czasopisma „Estudos de Línguas e Culturas de Timor-Leste” (w dwóch częściach, 2003/2004) oraz w postaci książkowej (Léxico Fataluco-Português, 2012)[19]. Pozostałe materiały obejmują krótki słownik Disionáriu badak Fataluku-Tetun, Tetun-Fataluku (2006)[20], a także opracowania gramatyczne: La langue des Fataluku de Lorehe (Timor Portugais) (1973)[21], Fataluku (Fatalukunu) (2005)[22] .
Jest zapisywany alfabetem łacińskim[23]. Nie ma jednak ugruntowanej tradycji literackiej[12].