Jelena Välbe
rosyjska biegaczka narciarska / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Jelena Välbe?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Jelena Walerjewna Välbe z domu Trubicyna (ros. Елена Валерьевна Вяльбе (Трубицына), ur. 20 kwietnia 1968 r. w Magadanie) – rosyjska biegaczka narciarska reprezentująca ZSRR, Wspólnotę Niepodległych Państw oraz Rosję. Jest siedmiokrotną medalistką olimpijską, siedemnastokrotną medalistką mistrzostw świata i pięciokrotną zdobywczynią Pucharu Świata.
Data i miejsce urodzenia | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Klub |
Profsojuzy Magadan | ||||||
Wzrost |
164 cm | ||||||
Reprezentacja | |||||||
Debiut w PŚ | |||||||
Pierwsze punkty w PŚ | |||||||
Pierwsze podium w PŚ |
10 grudnia 1988 w La Feclaz | ||||||
Pierwsze zwycięstwo w PŚ |
14 grudnia 1988 w Campra (15 km) | ||||||
Dorobek medalowy | |||||||
Inne nagrody | |||||||
| |||||||
Odznaczenia | |||||||
|
W 1986 roku wystąpiła na mistrzostwach świata juniorów w Lake Placid, gdzie zdobyła srebrne medale w sztafecie i biegu na 5 km, a na dystansie 15 km zajęła trzecie miejsce[1]. Na rozgrywanych rok później mistrzostwach świata juniorów w Asiago była najlepsza w sztafecie i biegu na 15 km, a w biegu na 5 km wywalczyła srebrny medal[2].
W Pucharze Świata w biegach narciarskich zadebiutowała w sezonie 1986/1987. Już w swoim pierwszym starcie zdobyła punkty Pucharu Świata. W sezonie tym nie stanęła na podium, ale zgromadzona liczba punktów pozwoliła jej zająć 23. miejsce w klasyfikacji generalnej. Po roku przerwy w startach powróciła do rywalizacji w sezonie 1988/1989. W ciągu całego sezonu prezentowała się bardzo dobrze siedmiokrotnie stając na podium, w tym 5 razy zwyciężając. Wyniki te pozwoliły jej zdobyć swoją pierwszą kryształową kulę. W każdym kolejnym sezonie startów, aż do końca kariery zajmowała miejsca na podium, zawsze wygrywając przynajmniej raz. Łącznie wygrała 45 biegów, a 81 razy stawała na podium. Najlepsze wyniki osiągała w sezonach 1988/1989, 1990/1991, 1991/1992 i 1994/1995, kiedy to triumfowała w klasyfikacji generalnej. Także w sezonie 1996/1997 zwyciężyła w klasyfikacji generalnej zdobywając jednocześnie małą kryształową kulę w klasyfikacji biegów długodystansowych i zajmując drugie miejsce w klasyfikacji sprintu. W sezonach 1989/1990, 1992/1993 i 1995/1996 zajmowała drugie miejsce w klasyfikacji generalnej, a w sezonie 1993/1994 była trzecia. W 1992 r. przeniosła się z rosyjskiego klubu Profsojuzy Magadan do norweskiego Bjerke Nannestadt.
Igrzyska olimpijskie w Albertville w 1992 r. były jej olimpijskim debiutem. Były to zarazem najlepsze igrzyska w jej karierze, zdobyła tam bowiem aż 5 medali. Wraz z Raisą Smetaniną, Larisą Łazutiną i Lubow Jegorową wywalczyła złoty medal w sztafecie 4x5 km. Ponadto w indywidualnych startach zdobywała brązowe medale na dystansach 5 i 15 km techniką klasyczną, 30 km techniką dowolną oraz w biegu pościgowym. Na igrzyskach olimpijskich w Lillehammer indywidualnie nie wypadła już tak dobrze. W swoich najlepszych startach, na 15 km techniką dowolną i 30 km techniką klasyczną zajmowała 6. miejsce. Mimo to wspólnie z koleżankami sięgnęła po złoto w sztafecie. Cztery lata później, na igrzyskach olimpijskich w Nagano zdobyła razem z Niną Gawriluk, Olgą Daniłową i Larisą Łazutiną swój trzeci z rzędu złoty medal w sztafecie. Jej najlepszym indywidualnym wynikiem na tych igrzyskach było 5. miejsce w biegu na 30 km techniką dowolną.
W 1989 r. zadebiutowała na mistrzostwach świata biorąc udział w mistrzostwach w Lahti. Zdobyła tam złote medale na dystansach 10 i 30 km techniką dowolną oraz srebrny w sztafecie. Jeszcze lepsze wyniki osiągnęła na mistrzostwach świata w Val di Fiemme, gdzie zdobyła złote medale w sztafecie, biegu na 15 km techniką klasyczną i biegu na 10 km techniką dowolną, a w biegu na 30 km stylem dowolnym zdobyła srebrny medal ulegając jedynie swej rodaczce Lubow Jegorowej. Z mistrzostw świata w Falun przywiozła złote medale w sztafecie oraz w biegu na 15 km techniką klasyczną. Pomimo wywalczenia dwóch złotych medali były to najgorsze mistrzostwa w jej karierze, na wszystkich pozostałych zdobywała przynajmniej trzy. Podczas mistrzostw świata w Thunder Bay zdobyła złote medale w sztafecie, w której biegły też Daniłowa, Łazutina i Gawriluk, oraz w biegu na 30 km stylem dowolnym. Ponadto w biegu na 15 km techniką klasyczną lepsza okazała się tylko Łazutina, więc Välbe zdobyła srebrny medal. Największym osiągnięciem Välbe pozostaje jednak zdobycie aż pięciu złotych medali na mistrzostwach świata w Trondheim. Tym samym triumfowała we wszystkich konkurencjach biegów kobiet na tej imprezie. W biegu pościgowym pierwsze miejsce zajęła ex aequo z Włoszką Stefania Belmondo.
Zdobyła także 6 medali (w tym 2 złote) mistrzostw świata juniorów, a w 1989 r. była mistrzynią ZSRR na dystansach 10 km i 30 km. Po sezonie olimpijskim 1997/1998 zakończyła sportową karierę.
W ankiecie ISK na najlepsze sportsmenki świata 1991 roku zajęła 8. miejsce. W 1992 r. jako pierwsza reprezentantka Rosji uhonorowana została medalem Holmenkollen. W 1989 r. otrzymała tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu ZSRR, a w 1992 r. rosyjską wersję tego odznaczenia – Zasłużonego Mistrza Sportu. Ponadto w 1994 r. odznaczona została Orderem „Za zasługi dla Ojczyzny” III klasy „za zasługi dla państwa i wybitne osiągnięcia w sporcie”[3]. Otrzymała także Order Przyjaźni Narodów 22 kwietnia 1994 r. „za wysokie osiągnięcia w sporcie na XVII Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1994 r.”[4].
Po zakończeniu kariery Välbe była wiceprezesem Rosyjskiej Federacji Narciarskiej w latach 2004–2006. W 2006 r. została głównym trenerem rosyjskiej reprezentacji olimpijskiej na igrzyska w Turynie. Od 2010 r. jest prezesem Rosyjskiej Federacji Narciarskiej.
Jej mężem był estoński biegacz narciarski Urmas Välbe, z którym się jednak rozwiodła. Obecnie mieszka w Moskwie. Jelena łącznie w seniorskich imprezach zdobyła aż 24 medale, w tym 17 złotych. Biorąc jeszcze pod uwagę sukcesy w Pucharze świata pozostaje ona do dziś jedną z najbardziej utytułowanych biegaczek narciarskich w historii.