Konflikt językowy w Norwegii
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Konflikt językowy w Norwegii (norw. målstriden, språkstriden lub sprogstriden) – długotrwały i wciąż istniejący spór związany z występowaniem dwóch standardów piśmienniczych języka norweskiego: bokmål i nynorsk. Od XVI wieku do roku 1814 językiem urzędowym na terenie Norwegii był duński, co wynikało bezpośrednio z duńskiego panowania na terytorium Norwegii. W rezultacie język norweski nie rozwijał się w sposób skoordynowany i stał się przedmiotem walki różnych frakcji domagających się wpływów własnych dialektów i odmian standardowych. Konflikty występowały w dziedzinie ortografii, standaryzacji, a także polityki, kultury i literatury.
Miejskie klasy wyższe używały języka duńsko-norweskiego, odmiany języka duńskiego z norweską wymową i pewnymi różnicami lokalnymi. Po rozpadzie unii w 1814 r. język duńsko-norweski pozostał oficjalnym językiem kraju i stopniowo ewoluował w stronę niezależnego języka; wymowa już wtedy znacznie różniła się od duńskiej[1]. Na początku XX w. przyjęto inne podejście do języka w sferze publicznej, co doprowadziło do reform odzwierciedlających i gruntujących podział społeczeństwa na wiejskie i miejskie. Początkowo język, który wyewoluował z duńsko-norweskiego, nazywany był riksmål, od 1929 r. przyjęto nazwę bokmål. W tym samym czasie tworzyła się druga odmiana języka, oparta głównie na dialektach wiejskich, zwana nynorsk. Próby połączenia tych form mowy i stworzenia jednego obowiązującego standardu nie przyniosły powodzenia i zostały zakończone oficjalnie w 2002 r.
Język norweski jest językiem skandynawskim używanym obecnie przede wszystkim w Norwegii, gdzie jest językiem urzędowym. Oba jego warianty: bokmål (dosł. język książkowy) i nynorsk (dosł. język nowonorweski) mają od 1885 r. urzędowo zapewnioną równoprawność i pełnoprawność na terenie całej Norwegii. De facto jednak w życiu publicznym i politycznym używa się wersji mówionej odmiany bokmål, nazywanej Standard Østnorsk. Historycznie ujmując, bokmål to znorwegizowana wersja duńskiego, podczas gdy nynorsk wywodzi się z dialektów norweskich i stoi w opozycji do języka duńskiego.
W XX w. próbowano standaryzować język i nadać mu jednolitą formę, zwłaszcza w wersji pisanej. Samnorsk, bo tak nazywano tę odmianę, miał łączyć cechy obu wariantów. Jednocześnie krystalizowały się inne odmiany, głównie społeczne, jak np. purystyczny i konserwatywny høgnorsk. Obecnie w szkołach prowadzi się naukę zarówno w bokmål, jak i nynorsk. Oba warianty języka są podobne, Norwegowie używający różnych odmian rozumieją się wzajemnie.