Kontaminacja (językoznawstwo)
zjawisko słowotwórcze oznaczające połączenie dwóch (lub więcej) słów albo wyrażeń / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Kontaminacja (łac. contaminatio – „zetknięcie” albo „splamienie”)[1] – zjawisko słowotwórcze oznaczające połączenie (zmieszanie) dwóch (lub więcej) słów albo wyrażeń, zwykle zbliżonych semantycznie lub leksykalnie. W węższym sensie normatywnym termin ten określa jedynie połączenia uznawane za niewłaściwe.
Ten artykuł dotyczy językoznawstwa. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
Można wyróżnić cztery rodzaje kontaminacji:
- frazeologiczne
- morfologiczne (np. przekonywujący zamiast normatywnego „przekonujący” lub „przekonywający”)
- leksykalne (zbitka wyrazów o podobnym znaczeniu)
- składniowe (np. w szeregu wypadkach zamiast „w szeregu wypadków” lub „w wielu wypadkach”)
Do krytykowanych kontaminacji frazeologicznych należą m.in.:
- w każdym bądź razie (zbicie w jedno powiedzenie zwrotów „w każdym razie” i „bądź co bądź”)
- na wskutek (złączenie w jeden zwrot wyrażeń przyimkowych „na skutek” i „wskutek”)
- dzięki bardzo (zamiana słów pomiędzy „dziękuję bardzo” i „wielkie dzięki”)
- zawieszenie ognia (zamiana słów w kolokacjach „zawieszenie broni” i „wstrzymanie ognia”)[2]
- pełnić rolę (przeniesienie czasownika z frazeologizmu „pełnić funkcję” do „grać/odgrywać rolę”)
- wywrzeć piętno (przeniesienie czasownika z frazeologizmu „wywrzeć nacisk” do „odcisnąć piętno”)
- przykładać do czegoś wagę (przeniesienie czasownika z idiomu „przykładać do czegoś miarę” do „przywiązywać do czegoś wagę”)[3]