Kosowo
częściowo uznawane państwo w Europie / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Kosowo?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Kosowo, Republika Kosowa[9] (alb.: Kosova / Kosovë, Republika e Kosovës; serb.: Косово, Kosovo, Република Косовo, Republika Kosovo) – państwo w południowej Europie ze stolicą w Prisztinie i państwo częściowo uznawane na arenie międzynarodowej (patrz: lista państw formalnie uznających niepodległość Kosowa), które ogłosiło swoją niepodległość 17 lutego 2008 roku.
Ten artykuł dotyczy terytorium spornego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
| |||||
Hymn: Evropa[2] / Европа[3] (Europa[4]) | |||||
Język urzędowy | |||||
---|---|---|---|---|---|
Stolica | |||||
Ustrój polityczny | |||||
Typ państwa |
republika parlamentarna/region autonomiczny Serbii pod zarządem międzynarodowym[uwaga 1] | ||||
Głowa państwa | |||||
Szef rządu | |||||
Powierzchnia • całkowita |
| ||||
Liczba ludności (2019) • całkowita • gęstość zaludnienia • narody i grupy etniczne |
| ||||
PKB (2018) • całkowite • na osobę |
|||||
PKB (PSN) (2017) • całkowite • na osobę |
| ||||
Waluta | |||||
Niepodległość * ogłoszona * uznana² |
od Serbii | ||||
Religia dominująca | |||||
Strefa czasowa |
UTC +1 | ||||
Domena internetowa |
.xk Planowana | ||||
Kod samochodowy |
RKS[8] | ||||
Kod telefoniczny |
+383 | ||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
|
Do końca 2019 roku kraj ten był uznawany przez 98 państw[10], Na koniec 2023 roku było to 22 z 27 krajów Unii Europejskiej i 27 z 31 NATO. Od zakończenia wojny domowej jest to protektorat administrowany przez ONZ (Tymczasowa Misja Administracyjna Narodów Zjednoczonych w Kosowie, szerzej znana pod angielskim skrótowcem UNMIK) przy pomocy wojsk NATO (KFOR)[11].
Liczba krajów, które uznały Republikę Kosowa, spadła poniżej 100. Według rządu serbskiego, do 13 listopada 2019 r. 17 krajów wycofało uznanie niepodległości Kosowa: Komory, Surinam, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Gwinea Bissau, Burundi, Liberia, Lesotho, Grenada, Madagaskar, Dominika, Papua-Nowa Gwinea, Wyspy Salomona, Palau, Republika Środkowoafrykańska, Togo, Ghana i Nauru[12][13].
Władze Serbii, które uważają Kosowo za prawną część terytorium Serbii i są w tej kwestii popierane przez część państw, stosują nazwę Prowincja Autonomiczna Kosowo i Metochia (alb.: Kosovë e Metohi, Kosovë dhe Metohi oraz Krahina Autonome e Kosovës dhe Metohisë; serb.: Косово и Метохија, Kosovo i Metohija oraz Аутономна покрајина Косово и Метохија, Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija).
Kosowo leży na południowy zachód od faktycznego terytorium Republiki Serbii. Region zamieszkany jest obecnie w przeważającej części przez Albańczyków, jednak od XII do XIV/XV wieku związany był z władzą Serbów. Według antropologów Serbowie przybyli na nizinne obecnie zasiedlone przez nich tereny w VI–VIII wieku, po czym stopniowo wyparli Ilirów w okoliczne tereny górskie. Dalsze zmiany nastąpiły pod rządami tureckimi, doprowadzając do powstania złożonej struktury etnicznej. Uchodźstwo Serbów (zwłaszcza w XVIII w.) i stopniowy napływ Albańczyków z południa stanowiły ważne elementy tego procesu. Albańczycy, stanowiący dzisiaj zdecydowaną większość ludności Kosowa, zamieszkują także Albanię, północną i zachodnią Macedonię Północną, Czarnogórę, a w znacznie mniejszych liczbach Serbię, Chorwację, Bośnię i Hercegowinę, oraz Grecję i Włochy[14].
Kosowo stanowi punkt sporu pomiędzy ludnościami serbską i albańską, zamieszkującymi jego teren.
Z punktu widzenia prawa międzynarodowego i zgodnie z rezolucjami ONZ Kosowo jest postrzegane przez jedne państwa jako część Serbii, a przez inne jako osobne państwo[15][16][17]. Kwestię zgodności deklaracji niepodległości Kosowa z prawem międzynarodowym jednoznacznie ustalił Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze 22 lipca 2010, opiniując głosami 10:4, że deklaracja niepodległości nie była nielegalna, ponieważ nic w prawie międzynarodowym nie zabrania takich deklaracji[18][19].
Zmiany statusu Kosowa nie udało się uzgodnić na forum ONZ ani w wyniku międzynarodowej mediacji. Na przeprowadzonej 17 lutego 2008 sesji parlamentu Kosowa w Prisztinie zadeklarowano zerwanie dotychczas istniejących związków z Serbią i ogłoszono niepodległość kraju. Według stanu z 19 maja 2022 na arenie międzynarodowej Kosowo zostało uznane przez 97 państw (oraz, bez wzajemności, przez Tajwan)[20].
Do 1992 r. władze Jugosławii używały w Kosowie flagi Albanii z żółtą gwiazdą w lewym, górnym rogu. Do 17 lutego 2008 Kosowo nie posiadało własnej flagi.
15 grudnia 2022 roku Kosowo złożyło formalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej[21].