Lech Kazimierz Kalinowski

foto: Rafał Kalinowski
Data i miejsce urodzenia	12 września 1920 Kraków
Data i miejsce śmierci	15 czerwca 2004 Kraków
Miejsce spoczynku	Cmentarz Salwatorski, Kraków
Zawód, zajęcie	historyk sztuki, historyk idei
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Lech Kazimierz Kalinowski (ur. 12 września 1920 w Krakowie, zm. 15 czerwca 2004 tamże) – polski historyk sztuki, historyk idei, mediewista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego^[1], członek Polskiej Akademii Umiejętności, Międzynarodowego Komitetu Historyków Sztuki w Paryżu^[2] i Akademii Brytyjskiej, honorowy profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1960–1965 kierownik wykopalisk pod kościołem i klasztorem Benedyktynów w Tyńcu. W 1997 laureat Nagrody Herdera.

Dzieciństwo

Urodził się 12 września 1920 r. w Krakowie jako syn Marii Zawirskiej^[3] i Stanisława Kalinowskiego. Wczesne dzieciństwo spędził w Lublinie, gdzie ojciec jego Stanisław Kalinowski^[4], był sędzią sądu okręgowego. Szkołę średnią ukończył w Zakładzie naukowo-wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie, gdzie zdał maturę w 1938 r.

Studia

Po maturze zapisał się do Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w klasie fortepianowej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w 1938 r. Jako zajęcia dodatkowe^[5] wybrał seminarium z historii sztuki u Karli Lanckorońskiej^[6]. Okres wojny i okupacji niemieckiej spędził w Lublinie, gdzie ćwiczył na fortepianie bo chciał być zawodowym pianistą. W 1945 r. zdecydował się na historię sztuki, zamieszkał w Krakowie i podjął studia w pierwszym studenckim roczniku po wojnie. Studiował m.in. u profesorów Wojsława Molé^[7] i Adama Bochnaka^[8]. Do 1949 r. pełnił obowiązki asystenta wolontariusza z Zakładzie Historii Sztuki UJ.

Praca zawodowa

foto: Adam Rzepecki

W czerwcu 1949 r. uzyskał magisterium z filozofii^[9] i rozpoczął pracę zawodową na Uniwersytecie Jagiellońskim jako asystent kontraktowy. Pracę doktorską obronił w grudniu 1949 r.^[10] Tytuł i stanowisko docenta otrzymał w 1955 r.^[11] We wrześniu 1960 r. otrzymał katedrę Historii Sztuki Średniowiecznej po przejściu prof. Wojsława Molé na emeryturę. W lutym 1962 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1977 r. – profesorem zwyczajnym. Równocześnie wykładał na Wydziale Konserwacji Dzieł Sztuki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie otrzymał tytuł profesora honorowego. Od początku swej pracy w Instytucie Historii Sztuki UJ prowadził zajęcia z historii doktryn artystycznych, pro seminaria z wszystkich okresów sztuki europejskiej i seminaria z historii sztuki średniowiecznej^[12].

Wykłady na uczelniach zagranicznych

• 1964/65 pracował naukowo w Institute for Advanced Study w Princeton, (USA).
• 1969 r. przez jeden semestr prowadził seminarium dla doktorantów w Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa w Baltimore, (USA).
• 1972 r. (lato) wykładał w Centre d'Etude Superiures de Civilisation Médiévale w Poitiers, (Francja).
• 1974/75 (jeden semestr) wykładał w Manchester i w Londynie w Courtauld Institute of Art.

Dziedzina badań, wykopaliska i metoda

Jego główną dziedziną badań była sztuka średniowiecza i renesansu, której poświęcił szereg rozpraw zebranych w tomie Speculum artis^[13].

W latach 1960–1965 kierował wykopaliskami pod kościołem i klasztorem Benedyktynów w Tyńcu, podczas których odkryto relikty romańskiej architektury, rzeźby i przedmioty kultu religijnego. Kierował pracami i opracował naukowo pozostałości rzeźby kamiennej oraz krzyż, pastorały, kielich i patenę znalezione w grobach opatów.

Nowatorstwem jego metody badawczej było przekonanie, że forma dzieła ma wartość symboliczną, która przyjmuje rozmaitą treść ideową. Starał się zawsze odczytać pierwotne znaczenia artystycznego przekazu^[14]. Jako metodolog opublikował m.in. studia o metodzie ikonologicznej Erwina Panofsky'ego oraz o teorii dziejów sztuki Maxa Dvořáka i szkoły wiedeńskiej.

Uczniowie

Wychował 109 magistrów, a 29 prac pisanych pod jego kierunkiem zostało opublikowanych. Wypromował 13 doktorów, wśród których byli m.in. Beata Biedrońska-Słota^[15], Jerzy Gadomski, Klementyna Żurowska.

Życie prywatne

Ożenił się z Janiną Galat, primo voto Kaczyńską^[16], w katedrze lubelskiej w wigilię Bożego Narodzenia 1945 r. Wychował córkę żony z pierwszego małżeństwa Magdalenę, po mężu Nałęcz-Nieniewską (ur. 30.VI.1939 r.).

Z żoną miał córkę Utę (25.XI.1946 r.), która studiowała najpierw przez rok medycynę, a później jednocześnie etnografię i archeologię na UJ oraz syna Rafała (03.III.1949 r.), mgr historii sztuki UJ (w 1972 r.) i reżyserii na PWSFTviT w Łodzi (w 1978 r.)

Miał dwóch braci. Starszym był Jerzy (Georg, Georges) Kalinowski^[17] (1916 w Lublinie – 12/10 2000 w Dijon)^[18], deontyk (logik prawa) na KULu i od 1957 r. we Francji i w Hiszpanii.

Drugi, młodszy Witold (1923–1988), ekonomista, pracownik Ministerstwa^[19], przez wiele lat przedstawiciel handlowy Polski w Dakarze.

Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor P-1-17)^[20][21].

Siedzą od lewej profesorowie Tomasz Gryglewicz, Jan Ostrowski, Klementyna Żurowska, Lech Kalinowski, Adam Małkiewicz, Anna Różycka-Bryzek, Jerzy Gadomski, foto: Adam Rzepecki

Członkostwa, nagrody i odznaczenia

• Czynny członek Polskiej Akademii Umiejętności.
• Członek Komitetu Nauk o Sztuce PAN (w latach 1988–1991 był przewodniczącym).
• Członek British Academy (Fellow)].
• Honorowy profesor ASP w Krakowie.
• 1994 otrzymał Nagrodę im. Księdza Idziego Radziszewskiego Towarzystwa Naukowego KUL za rok (1993), za całokształt dorobku naukowego w duchu humanizmu chrześcijańskiego.
• 1997 Laureat nagrody Herdera.
• 2001 członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.
• 2002 członek Rady Muzeum przy Zamku Królewskim Na Wawelu – Państwowych Zbiorów Sztuki.
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Wybrane publikacje

• Pochodzenie i powstanie piety średniowiecznej, 1949 r. (praca magisterska).
• Ze studiów nad mistrzem pięknych madonn. Zagadnienie piety średniowiecznej 1949 r., (praca doktorska).
• Treści artystyczne i ideowe kaplicy Zygmuntowskiej. 1955 r., OCLC# 804153795, Odb. z Studia do Dziejów Wawelu. T. 2, 117s.
• Treści ideowe i estetyczne Drzwi Gnieźnieńskich, Wrocław 1959 (nadbitka z t. II Drzwi Gnieźnieńskich).
• Wit Stwosz w Krakowie. Praca zbiorowa pod redakcją Lecha Kalinowskiego i Franciszka Stolota, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
• Speculum artis, Treści dzieła sztuki średniowiecza i renesansu, PWN, Warszawa 1989.
• Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, Tom VII Lech Kalinowski, Paweł Karaszkiewicz, Helena Małkiewiczówna, Lesław Heine Średniowieczne witraże Kościoła Mariackiego w Krakowie, Historia i konserwacja, Akademia Sztuk Pięknych, 1997.
• L. Kalinowski, S. Mossakowski, Z. Ostrowska-Kębłowska: „Nobile claret opus”. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi. Historia Sztuki XIII. Praca zbiorowa, zawiera: bibliografię prac profesora Mieczysława Zlata, artykuły 46 autorów omawiające dzieje sztuki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 538, il., Wrocław 1998 ISBN 83-229-1699-X, ISSN 0860-4746.