Międzynarodowy kodeks nomenklatury zoologicznej
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Międzynarodowy kodeks nomenklatury zoologicznej – zbiór zasad i zaleceń mających za zadanie promować stabilność i uniwersalność nomenklatury zoologicznej oraz zapewnić odrębność nazw wszystkich taksonów, opracowany przez Międzynarodową Komisję Nomenklatury Zoologicznej[1]. Pierwsza oficjalna edycja pochodzi z 1961, jednak początki wydawania tego typu zbioru sięgają 1842. Obecna edycja pochodzi z 1999 roku i jest czwartą w kolejności (obowiązuje od 1 stycznia 2000)[2], jednak przygotowywane jest nowe (piąte) wydanie kodeksu[3].
W kodeksie za zwierzęta uznawane są Metazoa oraz protisty wówczas, kiedy badacze traktują je jak zwierzęta[4]. Zgodnie z artykułem 3 w kodeksie za początek nomenklatury zoologicznej uznawany jest rok 1758, w którym opublikowano dziesiąte wydanie Systema Naturae Karola Linneusza oraz Aranei Svecici Carla Alexandra Clercka. Wszystkie nazwy systematyczne ukute przed 1758 zostały zarzucone[5]. Kodeks reguluje nazwy taksonów mających zarówno współczesnych przedstawicieli, jak i całkowicie wymarłych, jednak tylko należące do grup rodzinowej, rodzajowej lub gatunkowej (tj. mające rangę nadrodziny, podgatunku itd.). Niektóre artykuły kodeksu regulują również nazwy taksonów o wyższej randze[4]. Międzynarodowy kodeks nomenklatury zoologicznej składa się z preambuły, 18 rozdziałów obejmujących 90 artykułów oraz glosariusza. W każdym artykule zawarty jest co najmniej jeden obligatoryjny zapis, niekiedy również zalecenia lub przykłady. W niektórych przypadkach przepisy kodeksu mogą zostać zmodyfikowane lub ominięte, jeśli ścisłe ich przestrzeganie może spowodować zamieszanie, jednak tylko za zgodą Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej[6].
Międzynarodowy kodeks nomenklatury zoologicznej jest niezależny od innych kodeksów nomenklatury biologicznej[4]. Jego oficjalnymi językami są angielski i francuski, Komisja może jednak upełnomocnić tekst w którymkolwiek języku i pod takimi warunkami, o jakich zadecyduje – staje się on wówczas równoprawny z angielskim i francuskim. W przypadku różnic merytorycznych między oficjalnymi tekstami Kodeksu ostateczne decyzje podejmuje Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej[7]. Przez wiele lat, zgodnie z artykułem 8.6 i artykułem 9, za oficjalnie opublikowaną pracę uznawano jedynie publikacje wydane na papierze lub w inny sposób, jeśli ich papierowe kopie są jednocześnie dostępne w co najmniej pięciu dużych, publicznie dostępnych bibliotekach wymienionych z nazwy w treści publikacji[8][9]. Z powodu rosnącej liczby prac publikowanych w Internecie przed ukazaniem się w druku lub publikowanych wyłącznie w Internecie, wielu taksonomów krytykowało i ignorowało te przepisy kodeksu jako przestarzałe[10]. W 2012 Komisja przegłosowała poprawki do artykułów 8, 9, 10, 21 i 78, dopuszczając kreowanie nowych nazw systematycznych w publikacjach internetowych, pod warunkiem ich wcześniejszej rejestracji w ZooBanku, podania dokładnej daty publikacji oraz numeru ISSN lub ISBN publikacji[11]. Kodeks bywa też krytykowany za zbyt mało precyzyjne zapisy, nieobejmowanie swym zasięgiem całej nomenklatury zoologicznej i wyróżnianie zbyt małej liczby rang na niższych poziomach taksonomicznych[12].
Zobacz też
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
