Moduł Dowodzenia/Serwisowy CSM
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Moduł Dowodzenia/Serwisowy ang. Command Service Module (CSM) – statek kosmiczny wybudowany w ramach programu Apollo przez North American Aviation. Moduł ten był połączeniem dwóch różnych jednostek: Modułu Dowodzenia i Modułu Serwisowego. Pierwszy z nich zawierał pomieszczenia dla załogi i systemy sterowania. Drugi składał się ze zbiorników na materiały ogniw paliwowych, czyli ciekły wodór i ciekły tlen. Ponadto moduł serwisowy zawierał główny system napędowy i System Sterowania Reakcyjnego (16 dysz RCS). Całkowita długość obu modułów wynosiła 11,0 metrów ze średnicą maksymalną 3,9 metra. Masa modułu CSM misji Apollo 11 wynosiła 28 801 kg, była to masa startowa włączając paliwo i materiały jednorazowego użytku, z czego moduł dowodzenia miał masę 5557 kg, a moduł serwisowy 23 244 kg. Umiejscowienie CSM w rakiecie Saturn V przedstawione jest na lewym rysunku[1].
Moduły Dowodzenia/Serwisowe CSM programu Apollo użyte były również jako załogowe promy kosmiczne do stacji kosmicznej Skylab. W tym przypadku CSM były zasilane przez trzy baterie srebrowo-cynkowe, a nie przez ogniwa paliwowe, ponieważ zbiorniki wodoru i tlenu nie mogły magazynować reagentów ogniw paliwowych podczas długiego pobytu na stacji kosmicznej.