Neptun
ósma planeta Układu Słonecznego / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Neptun (planeta)?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Neptun – gazowy olbrzym, ósma, najdalsza od Słońca planeta w Układzie Słonecznym, czwarta pod względem średnicy oraz trzecia pod względem masy. Neptun jest ponad 17 razy masywniejszy od Ziemi i masywniejszy od swojego "bliźniaka" Urana, który ma masę prawie 15 razy większą od masy Ziemi[uwaga 2]. Krąży wokół Słońca w odległości około 30 razy większej niż dystans Ziemia-Słońce. Nazwa pochodzi od rzymskiego boga mórz Neptuna. Jego symbol astronomiczny to , stylizowany trójząb Neptuna.
Ten artykuł dotyczy planety. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
Zdjęcie wykonane przez sondę kosmiczną Voyager 2 w 1989, przetworzone dla uzyskania koloru zbliżonego do naturalnego | |||
Odkrywca | |||
---|---|---|---|
Data odkrycia | |||
Sposób odkrycia |
obserwacja teleskopowa | ||
Charakterystyka orbity (J2000) | |||
Ciało centralne | |||
Półoś wielka | |||
Mimośród |
0,00858587[1] | ||
Perycentrum | |||
Apocentrum | |||
Okres orbitalny | |||
Synodyczny okres obiegu |
367,49 d[1] | ||
Prędkość ruchu |
5,37–5,50 km/s | ||
Długość węzła wstępującego |
131,72169°[1] | ||
Argument perycentrum |
273,24966°[1] | ||
Nachylenie orbity |
1,769°[1] | ||
Charakterystyka fizyczna | |||
Typ planety | |||
Masa | |||
Promień | |||
Promień równikowy | |||
Promień biegunowy | |||
Spłaszczenie |
0,01708[1] | ||
Pole powierzchni |
7,6183×109 km² | ||
Objętość |
6,254×1013 km³ | ||
Gęstość |
1638 kg/m³[1] | ||
Okres obrotu | |||
Nachylenie osi obrotu |
28,32°[1] | ||
Przyspieszenie grawitacyjne | |||
Prędkość ucieczki |
23,5 km/s[1] | ||
Albedo |
0,442[1] | ||
Irradiancja | |||
Temperatura powierzchni | |||
Satelity naturalne |
16[3] (księżyce Neptuna) | ||
Skład atmosfery |
według objętości[1]:
| ||
|
Odkryty 23 września 1846[4] Neptun jest jedyną planetą Układu Słonecznego, której istnienie wykazano nie na podstawie obserwacji nieba, ale na drodze obliczeń matematycznych. Niespodziewane zmiany w ruchu orbitalnym Urana doprowadziły astronomów do wniosku, że podlega on perturbacjom pochodzącym od nieznanej planety. Neptun został następnie zaobserwowany przez Johanna Galla w miejscu przewidzianym przez Urbaina Le Verriera, a wkrótce został też odkryty jego największy księżyc, Tryton; żaden z pozostałych znanych dziś księżyców Neptuna nie został odkryty za pomocą teleskopu aż do XX wieku. Neptun został odwiedzony przez tylko jedną sondę kosmiczną, Voyager 2, która przeleciała w pobliżu planety 25 sierpnia 1989.
Neptun przypomina składem Urana, co odróżnia je od większych gazowych olbrzymów, Jowisza i Saturna. Atmosfera Neptuna, choć – podobnie jak na Jowiszu i Saturnie – składa się głównie z wodoru i helu wraz ze śladami węglowodorów i prawdopodobnie azotu, zawiera większą ilość tzw. „lodów”, czyli substancji lotnych w warunkach ziemskich, takich jak woda, amoniak i metan. Astronomowie czasami kategoryzują Urana i Neptuna jako „lodowe olbrzymy” w celu podkreślenia tych różnic[5]. Wnętrze Neptuna, podobnie jak Urana, składa się głównie z lodu i skał[6]. Ślady metanu w zewnętrznych obszarach planety przyczyniają się do nadania jej bladoniebieskiego koloru[7].
W przeciwieństwie do niemal pozbawionej wyróżniających się struktur atmosfery Urana, atmosferę Neptuna cechuje aktywność i widoczne układy pogodowe. Podczas przelotu w 1989 roku Voyager 2 odkrył na półkuli południowej Wielką Ciemną Plamę, porównywalną z Wielką Czerwoną Plamą na Jowiszu. Takie struktury są napędzane przez najsilniejsze wiatry w Układzie Słonecznym; rekord prędkości wiatru to aż 2100 km/h[8]. Duża odległość od Słońca powoduje, że zewnętrzna atmosfera Neptuna jest jednym z najzimniejszych miejsc w Układzie Słonecznym; temperatura efektywna widocznej „powierzchni” planety to około −226,5 °C (46,6 K)[1]. Jednak w centrum planety temperatura sięga około 5100 °C[9][10].
Neptun ma słaby i pozornie niekompletny system pierścieni. Pierwsze sygnały o istnieniu tych struktur pochodzą z lat 60. XX w., lecz dopiero w 1989 roku sonda Voyager 2 bezsprzecznie potwierdziła ich istnienie[11].