Powiat dąbrowski (Generalne Gubernatorstwo Lubelskie)
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Powiat dąbrowski – dawny powiat istniejący w latach 1915–1919 w Generalnym Gubernatorstwie Lubelskim pod okupacją austriacko-węgierską Królestwa Polskiego. Siedzibą władz powiatu była Dąbrowa Górnicza.
Ten artykuł dotyczy dawnego powiatu pod okupacją austriacką. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy. |
powiat | |||||
1915–1919 | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Data powstania |
1915 | ||||
Data likwidacji |
1919 | ||||
Siedziba | |||||
Populacja (1916) • liczba ludności |
| ||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
brak współrzędnych |
Powiat dąbrowski powstał na terenie Zagłębia Dąbrowskiego podczas I wojny światowej, w związku z przedzieleniem powiatu będzińskiego granicą obu okupantów: niemieckiego (Generalne Gubernatorstwo Warszawskie, GGW) i austro-węgierskiego (Generalne Gubernatorstwo Lubelskie, GGL). Zachodnią część powiatu przyłączono do strefy niemieckiej jako powiat będziński, natomiast wschodnią do strefy austriackiej, z której to właśnie utworzono powiat dąbrowski[1].
Powiat dąbrowski podzielono na 11–13 gmin (liczba gmin wahała się w 1915 roku), kilka z nich przcięto granicą stref okupacyjnych[2]:
- gmina Choroń, tylko wschodnia część (z zachodniej utworzono gminę Poraj w GGW[3]);
- gmina Dańdówka, nowa gmina utworzona w 1915 z południowej części gminy Zagórze[4], szybko zniesiona[5];
- gmina Dąbrowa Górnicza (bez północnych części, włączonych do gminy Wojkowice Kościelne w GGW[6]);
- gmina Gołonóg, utworzona ze zniesionej gminy Olkusko-Siewierskiej[3] (bez północnych części, włączonych do gminy Wojkowice Kościelne w GGW[6]);
- gmina Klimontów, nowa gmina utworzona w 1915 z południowej części gminy Zagórze[7], szybko zniesiona[5];
- gmina Kromołów, zredukowana w 1915 obszarowo na korzyść nowego miasta Zawiercie w GGW[8];
- gmina Łosień;
- gmina Niegowa;
- gmina Niwka, nowa gmina utworzona w 1915 z południowej części gminy Zagórze[4];
- gmina Rokitno Szlacheckie, tylko wschodnia część (z zachodniej utworzono gminę Wysoka w GGW[9]);
- gmina Włodowice, zredukowana obszarowo (Kosowska Niwa, Kręciwilk i Nierada) na korzyść nowej gminy Mrzygłód w GGW[10];
- gmina Zagórze, tylko wschodnia część, przejściowo zredukowana na korzyść nowych gmin Dańdówka, Niwka i Klimontów (zachodnią część gminy Zagórze z Konstantynowem, Środulą, obszarem dworskim Zagórze i częścią Dańdówki włączono do GGW, gdzie utworzyły nową gminę Zagórze[11], szybko zniesioną i włączoną głównie do Sosnowca; przejściowo istniała też gmina Modrzejów);
- gmina Żarki, zredukowana obszarowo na korzyść nowych gmin Mrzygłód (Ciszówka) i Poraj (Masłońskie) w GGW[10][3].
1 października 1916 gminie Dąbrowa Górnicza nadano prawa miejskie, po czym powiat otrzymał swoje pierwsze i jedyne miasto[12].
W 1916 roku powiat liczył 120.975 mieszkańców[13].
Powiat zniesiono w marcu 1919 roku, w związku z unieważnieniem zmian w podziale administracyjnym Królestwa Polskiego wprowadzonych przez okupantów, przywracając tym samym powiat będziński w jego oryginalnych granicach[14].