Powiat dąbrowski (województwo białostockie)
dawny powiat w Polsce / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Powiat dąbrowski – powiat istniejący w latach 1956–1975 w woj. białostockim. Obejmował on tereny obecnych powiatów sokólskiego (gminy Dąbrowa Białostocka i Nowy Dwór) i augustowskiego (gmina Lipsk i częściowo Sztabin) w woj. podlaskim. Jego ośrodkiem administracyjnym była Dąbrowa Białostocka.
Ten artykuł dotyczy dawnego powiatu na Białostocczyźnie. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy. |
powiat | |||||
1956–1975 | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Data powstania | |||||
Data likwidacji | |||||
Siedziba | |||||
Powierzchnia |
829[1] km² | ||||
Populacja (1973) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
43 os./km² | ||||
Szczegółowy podział administracyjny (1973) | |||||
| |||||
brak współrzędnych |
Powiat dąbrowski został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie białostockim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat dąbrowski złożyło się 19 gromad, które wyłączono z dwóch ościennych powiatów w tymże województwie[2][3]:
- z powiatu augustowskiego
- gromady: Bartniki, Jastrzębna (zmianę odwołano, patrz poniżej), Kurianka, Lipsk i Rygałówka
- z powiatu sokólskiego
- gromady: Butrymowce, Dąbrowa, Dubaśno, Horodnianka, Kamienna Stara, Kiersnówka, Nierośno, Nowy Dwór, Ostrowie, Pokośna, Reszkowce, Różanystok, Suchodolina i Zwierzyniec Wielki
Rozporządzeniem Rady Ministrów z 25 maja 1956 włączono gromadę Jastrzębna retroaktywnie z powrotem do powiatu augustowskiego – paragraf 1 rozporządzenia, dotyczący gromady Jastrzębna, wszedł w życie z dniem ogłoszenia (25 maja) z mocą od 1 stycznia 1956[4].
Na uwagę zasługuje fakt, iż w momencie utworzenia powiat nie obejmował miast; Dąbrowa, stolica powiatu, utraciła prawa miejskie z dniem 1 stycznia 1951 roku[5] i odzyskała je dopiero 1 stycznia 1965 roku[6]; Nowy Dwór utracił je w 1934 roku a Lipsk w 1870 roku (odzyskał je w 1983 roku).
31 grudnia 1961 roku do powiatu dąbrowskiego przyłączono z powiatu sokólskiego gromady Chodorówka Nowa (1954-71), Suchowola (1954–72) i Wólka (1954–72)[7].
1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla, a w ich miejsce reaktywowano gminy[8]. Powiat dąbrowski podzielono na 1 miasto i 4 gminy[1][9]:
- miasto Dąbrowa Białostocka
- gminy Dąbrowa Białostocka, Lipsk, Nowy Dwór i Suchowola
Powiat dąbrowski przetrwał do 31 maja 1975 roku. Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku główna część terytorium zniesionego powiatu dąbrowskiego weszła w skład nowego (mniejszego) województwa białostockiego; jedynie gminę Lipsk przyłączono do nowego województwa suwalskiego[10].
1 października 1983 roku prawa miejskie odzyskał Lipsk[11] i stał się odrębną jednostką administracyjną obok gminy wiejskiej Lipsk. 1 lipca 1986 roku do gminy Lipsk przyłączono część obszaru wsi Krasne z gminy Sztabin, stanowiącą enklawę śródleśną o powierzchni 653,39 ha[12]. 1 stycznia 1992 roku jednoimienne miasta i gminy wiejskie Dąbrowa Białostocka i Lipsk połączono we wspólne gminy miejsko-wiejskie[13]. 1 stycznia 1997 prawa miejskie odzyskała także Suchowola, co sprawiło, że gminę wiejską Suchowola przekształcono w gminę miejsko-wiejską[14].
Powiatu dąbrowskiego nie przywrócono wraz z reformą administracyjną w 1999 roku, a jego dawny obszar wszedł w skład powiatu sokólskiego, z wyjątkiem gminy Lipsk włączonej do powiatu augustowskiego[15].