Powstanie Hryhorjewa
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Powstanie Matwija Hryhorjewa – zbrojne wystąpienie przeciwko władzy bolszewików na Ukrainie w maju 1919 r., jakie objęło obszar między Mikołajowem i Chersoniem, Jekaterynosławiem, Czerkasami, Krzemieńczukiem i Krzywym Rogiem. Jego przywódcą był ataman Matwij Hryhorjew, który skupił wokół siebie partyzanckie oddziały chłopów buntujących się przeciwko rekwizycjom żywności oraz represjom prowadzonym przez Czekę. 8 maja 1919 r. Hryhorjew wydał Uniwersał, w którym wzywał, by „lud ukraiński brał władzę w swoje ręce” i ogłaszał „Ukrainę radziecką bez komunistów”. Do jego wystąpienia przyłączyły się również garnizony Armii Czerwonej w Czerkasach, Wierchniednieprowsku i Jekaterynosławiu oraz oddziały marynarzy z Mikołajowa, Chersonia i Oczakowa. Na obszarze opanowanym przez zwolenników Hryhorjewa doszło do licznych pogromów. Powstanie zostało stłumione pod koniec maja 1919 r. przez jednostki Armii Czerwonej pod dowództwem Klimienta Woroszyłowa, Aleksandra Parchomienki i Pawła Dybienki; chłopskie oddziały w obliczu starć z większymi regularnymi siłami rozpraszały się, poddawały lub przechodziły na stronę przeciwnika.
Wojna ukraińsko-radziecka | |||
Nikifor Hryhorjew i dowodzący Frontem Ukraińskim Armii Czerwonej Władimir Antonow-Owsiejenko przed wybuchem buntu, wiosna 1919 | |||
Czas |
maj 1919 | ||
---|---|---|---|
Miejsce |
ziemia chersońska, Jekaterynosław, część Ukrainy centralnej | ||
Terytorium | |||
Przyczyna |
dążenie bolszewików do przyłączenia Ukrainy do państwa radzieckiego | ||
Wynik |
przejściowo zajęcie Kijowa i większości terytorium URL przez Armię Czerwoną, ostatecznie – wyparcie bolszewików z Kijowa, opanowanie miasta przez Armię Ochotniczą | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
| |||
brak współrzędnych |
22 maja Armia Czerwona opanowała centrum buntu – Aleksandrię, zaś w dniach 26-31 maja zajęła na nowo Mikołajów, Oczaków i Chersoń. Hryhorjew, który z resztką zwolenników ukrył się przed pościgiem i dotarł na obszar kontrolowany przez siły Nestora Machny, ogłosił przyłączenie się do jego ruchu. Faktycznie jednak utrzymywał kontakty z białymi wojskami gen. Antona Denikina i rozważał uznanie jego zwierzchnictwa, za co został przez Machnę rozstrzelany. Jego oddziały połączyły się z siłami machnowców.
Powstanie Hryhorjewa doprowadziło do dezintegracji Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej i w znacznej mierze udaremniło plany jej dowództwa w zakresie marszu na Besarabię, przyłączenia tego regionu do państwa radzieckiego, a następnie interwencji na Węgrzech i rozszerzenia rewolucji komunistycznej na Rumunię.