Poznań
miasto w Polsce, stolica województwa wielkopolskiego / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Poznań?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Poznań, Stołeczne Miasto Poznań[5] (niem. Posen, łac. Posnania, jid. פּױזן Pojzn) – miasto na prawach powiatu w zachodniej Polsce, położone na Pojezierzu Wielkopolskim, nad rzeką Wartą, u ujścia Cybiny. Historyczna stolica Wielkopolski, od 1999 r. siedziba władz województwa wielkopolskiego i powiatu poznańskiego.
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia hasła Poznań. |
miasto na prawach powiatu | |||||
Stary Browar, fontanna Prozerpiny, Ratusz, Zamek Cesarski, bazylika archikatedralna św. Piotra i Pawła, Teatr Wielki, Światowid na Kaponierze na tle wieżowca Bałtyk, Collegium Minus, plac Wolności, Biblioteka Raczyńskich, domki budnicze, kolegium jezuickie | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Aglomeracja | |||||
Data założenia |
X wiek | ||||
Prawa miejskie |
23 kwietnia 1253[1] | ||||
Prezydent | |||||
Powierzchnia |
261,91[2] km² | ||||
Wysokość |
50–154 m n.p.m. | ||||
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
(+48) 61 | ||||
Kod pocztowy |
60-001 do 61-890 | ||||
Tablice rejestracyjne | |||||
52°24′30″N 16°56′03″E | |||||
TERC (TERYT) |
3064011 | ||||
SIMC |
0969400 | ||||
Hasło promocyjne: POZnan* *Miasto know-how | |||||
Urząd miejski plac Kolegiacki 1761-841 Poznań | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Piąte pod względem liczby ludności miasto w Polsce (541 316 mieszkańców w 2023 r.[2]) i dziewiąte pod względem powierzchni (261,9 km²)[2]. Poznań wraz z powiatem poznańskim i gminami Oborniki, Skoki, Szamotuły i Śrem tworzy aglomerację poznańską, zamieszkałą przez ponad 1 mln osób[6]. W 2018 think tank Globalization and World Cities (GaWC), badający wzajemne stosunki pomiędzy miastami świata w kontekście globalizacji, uznał Poznań za metropolię globalną (Gamma-)[7]. Poznań często plasuje się w czołówce miast o bardzo wysokiej jakości edukacji i bardzo wysokim standardzie życia[8]. Zajmuje również wysokie miejsce pod względem bezpieczeństwa i jakości opieki zdrowotnej[9]. Miasto Poznań wielokrotnie zdobyło także nagrodę „Superbrands” za markę miasta bardzo wysokiej jakości[10].
Miasto jest istotnym węzłem drogowym i kolejowym, funkcjonuje tu również międzynarodowy port lotniczy Poznań-Ławica. Poznań jest ośrodkiem przemysłu, handlu, logistyki i turystyki. Funkcjonują tu Międzynarodowe Targi Poznańskie – największe i najstarsze centrum wystawiennicze w Polsce[11]. Poznań to ośrodek akademicki, naukowy i kulturalny. W 25 szkołach wyższych studiuje ponad 110 tys. osób[12][13]. Działają tu m.in.: opera, filharmonia, balet, teatry, kina, muzea, galerie sztuki, orkiestry i zespoły folklorystyczne[14]. W Poznaniu co pięć lat odbywa się Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego – najstarszy konkurs skrzypcowy na świecie. Poznań jest także siedzibą m.in.: Chóru Stuligrosza, Instytutu Zachodniego oraz najwyższego taktycznego dowództwa US Army w Europie[15]. W podpoznańskim obserwatorium astrogeodynamicznym, jako jedynym w Polsce, współtworzy się europejski system lokalizacyjny Galileo[16].
Poznań był jednym z ośrodków stołecznych i religijnych państwa Piastów w X i XI wieku, w przeszłości pełnił funkcję siedziby władców Polski[17], był też jedną z najbardziej rozwiniętych twierdz w ówczesnej Polsce[18]. Stolica Wielkopolski była jednym z miast królewskich Korony Królestwa Polskiego oraz stolicą Polski w latach 1290–1296[19]. Poznań jest jednym z najstarszych lokowanych miast w Polsce – nadanie praw miejskich w 1253 r. Miasto posiadało prawo do czynnego uczestnictwa w akcie wyboru króla[20]. W poznańskiej katedrze znajduje się symboliczny grobowiec pierwszych władców Polski – Mieszka I oraz Bolesława I Chrobrego. Na wyspie Ostrów Tumski mieści się siedziba kurii archidiecezji poznańskiej – najstarszej w Polsce[21], mieściła się tu także druga najstarsza uczelnia wyższa w Polsce[22]. Gród Ostrów Książęcy, dziś Ostrów Tumski, razem z dwoma podgrodziami: Ostrowem za Cybiną (dzisiejsza Śródka) i Św. Michałem (później Św. Jan) tworzyły najstarszą część dzisiejeszego Poznania[23]. Miejsce obrad sejmików elekcyjnych województwa poznańskiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[24]. Pod Poznaniem miały miejsce popisy szlachty województwa poznańskiego I Rzeczypospolitej[25]. W 2008 r. zespół najstarszych dzielnic miasta uznano za pomnik historii[26].
Z Poznaniem związanych jest 5 powstań wielkopolskich: z 1794 r., z 1806 r., z 1846 r., z 1848 r. oraz z lat 1918–1919. Dwa z nich (z 1806 r. i z lat 1918–1919) zakończyły się pełnym zwycięstwem Polaków i są zaliczane obok powstania sejneńskiego z 1919 r. oraz dwóch powstań śląskich z 1920 r. i z 1921 r. do pięciu zwycięskich powstań narodowych w historii Polski. Zwycięstwo z 1806 r. miało bezpośredni wpływ na powstanie Księstwa Warszawskiego, natomiast o okresie pomiędzy zwycięskimi powstaniami wielkopolskimi opowiada serial: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy[27]. Na mocy podpisanego w tym samym roku w Poznaniu pokoju Saksonia stała się królestwem[28].
14 Wielkopolska Dywizja Piechoty z Poznania za walkę w wojnie polsko-bolszewickiej otrzymała order Virtuti Militari[29][30]. Dzięki pracom poznańskich kryptologów rozpracowano szyfr niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma[31]. W Poznaniu miało też miejsce pierwsze i jedyne powstanie[32] okresu PRL (Poznański Czerwiec 1956), który był główną przyczyną powstania węgierskiego 1956.
Poznań jest jedynym miastem wymienionym w słowach polskiego hymnu. Patronami miasta Poznania są apostołowie Piotr i Paweł, święci Kościoła katolickiego. Święto miasta, jako dzień jego patronów, obchodzone jest 29 czerwca[33].