Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa dźwięczna

Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa dźwięczna
Numer IPA	129
	v
Jednostka znakowa	v
Unikod	U+0076
UTF-8 (hex)	76
	Inne systemy
X-SAMPA	v
Kirshenbaum	v
IPA Braille↗	⠧
	Przykład
	informacje • pomoc
Obraz znaku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [v].

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [v]:

modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, tak więc artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji płucnej i egresji;
tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, prąd powietrza uchodzi przez jamę ustną;
prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem – lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka;
dolna warga kontaktuje się z górnymi siekaczami (jest to spółgłoska zębowa), tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny szum;
wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna^[1].

Warianty

Nie zawsze spółgłoska ta jest wymawiana wg powyższego schematu – czasami może dojść do drobnych zmian, np. może zajść:

wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce (spalatalizowanej: [v ʲ]
wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy w takim przypadku o spółgłosce welaryzowanej: [v ˠ]
zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o spółgłosce labializowanej: [v ʷ]^[1].

Występowanie

Przykłady w wybranych językach:

Język		Słowo	IPA	Znaczenie	Uwagi
angielski^[2]		valve	[v æ ɫ v ]	'zastawka'
arabski	Dialekt syryjski^[3]	كاڥي	[v a ˈ h a b ]	'złoto'
arabski	Dialekt algierski^[3]	ذهب	[k a v i ]	'podróżować'
duński^[4]		véd	[v e̝ːˀð̠˕ˠ ]	'wiedzieć'	Zazwyczaj transkrybowane do IPA jako ʋ.
kataloński^[5]		viu	[ˈ v i w ]	'żyć'
francuski^[6]		valve	[v a l v ]	'zastawka'	Zobacz też: Wymowa i transkrypcja języka francuskiego.
gruziński^[7]		ვიწრო	[ˈ v i ʦ ʼ ɾ o ]	'wąski'	Zobacz też: Wiktionary: Aneks:Język gruziński - Alfabet i wymowa
ormiański	Dialekt wschodni^[8]	վեց	[v ɛ ʦ ʰ ]	'sześć'
polski^[9]^[1]		waga	[v a g a ]	-	Zobacz też: Fonetyka języka polskiego.
portugalski^[10]		vila	[ˈ v i l ɐ ]	'miasteczko'
rumuński^[11]		val	[v ä l ]	'fala'
rosyjski^[12]		волосы	[ˈ v ʷ o̞ɫ̪ə s̪ɨ̞]	'włosy'
hiszpański^[13]		afgano	[ä v ˈ ɣ̞ä n o̞]	'afgański'	W języku hiszpańskim ta głoska nie ma własnego zapisu literowego, jest jedynie allofonem głoski [f ] i jest zapisywana jako litera f^[14].
włoski^[15]		avare	[a ˈ v a r e ]	'skąpe'

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Magdalena Derwojedowa: Zamiast korepetycji Język polski Kompendium. Świat książki, 2005. ISBN 83-7391-251-7.
↑ Beata Assaf (red.): Kieszonkowy słownik polsko-angielski angielsko-polski. Larousse/SEJER, 2004, s. 8. ISBN 83-89181-14-2.
↑ ^a ^b Robin Thelwall. Illustrations of the IPA: Arabic. „Journal of the International Phonetic Association”. 20 (2), s. 37–41, 1990. DOI: 10.1017/S0025100300004266. (ang.).
↑ HansH. Basbøll HansH., The Phonology of Danish, 2005 (ang.).
↑ Joan F. Carbonell, Joaquim Llisterri. Catalan. „Journal of the International Phonetic Association”. 22 (1–2), s. 53–56, 1992. DOI: 10.1017/S0025100300004618. (ang.).
↑ Cecile Fougeron, Caroline L Smith. Illustrations of the IPA:French. „Journal of the International Phonetic Association”. 23 (2), s. 73–76, 1993. DOI: 10.1017/S0025100300004874. (ang.).
↑ Ryan K. Shosted, Vakhtang Chikovani. Standard Georgian. „Journal of the International Phonetic Association”. 36 (2), s. 255–264, 2006. DOI: 10.1017/S0025100306002659. (ang.).
↑ JasmineJ. Dum-Tragut JasmineJ., Armenian: Modern Eastern Armenian, John Benjamins Publishing Company, 2009 (ang.).
↑ Wiktor Jassem. Polish. „Journal of the International Phonetic Association”. 33 (1), s. 103–107, 2003. DOI: 10.1017/S0025100303001191. (ang.).
↑ Madalena Cruz-Ferreira. European Portuguese. „Journal of the International Phonetic Association”. 25 (2), s. 90–94, 1995. DOI: 10.1017/S0025100300005223. (ang.).
↑ dexonline.ro (rum.) [dostęp: 22.08.2018]
↑ Jaye Padgett. Contrast and Post-Velar Fronting in Russian. „Natural Language & Linguistic Theory”. 21 (1), s. 39–87, 2003. DOI: 10.1023/A:1021879906505. (ang.).
↑ Consonantes del lingua espanol (hiszp.) Data dostępu: 15 września 2018
↑ alfabet i wymowa hiszpańska Data dostępu: 15 września 2018
↑ Derek Rogers, Luciana d'Arcangeli. Italian. „Journal of the International Phonetic Association”. 34 (1), s. 117–121, 2004. DOI: 10.1017/S0025100304001628. (ang.).

Terminologia

Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa to inaczej spółgłoska frykatywna labio-dentalna.

Kategoria

[derwojedowa-1] Magdalena Derwojedowa: Zamiast korepetycji Język polski Kompendium. Świat książki, 2005. ISBN 83-7391-251-7.

[2] Beata Assaf (red.): Kieszonkowy słownik polsko-angielski angielsko-polski. Larousse/SEJER, 2004, s. 8. ISBN 83-89181-14-2.

[autonazwa1-3] Robin Thelwall. Illustrations of the IPA: Arabic. „Journal of the International Phonetic Association”. 20 (2), s. 37–41, 1990. DOI: 10.1017/S0025100300004266. (ang.).

[4] HansH. Basbøll HansH., The Phonology of Danish, 2005 (ang.).

[5] Joan F. Carbonell, Joaquim Llisterri. Catalan. „Journal of the International Phonetic Association”. 22 (1–2), s. 53–56, 1992. DOI: 10.1017/S0025100300004618. (ang.).

[6] Cecile Fougeron, Caroline L Smith. Illustrations of the IPA:French. „Journal of the International Phonetic Association”. 23 (2), s. 73–76, 1993. DOI: 10.1017/S0025100300004874. (ang.).

[7] Ryan K. Shosted, Vakhtang Chikovani. Standard Georgian. „Journal of the International Phonetic Association”. 36 (2), s. 255–264, 2006. DOI: 10.1017/S0025100306002659. (ang.).

[8] JasmineJ. Dum-Tragut JasmineJ., Armenian: Modern Eastern Armenian, John Benjamins Publishing Company, 2009 (ang.).

[9] Wiktor Jassem. Polish. „Journal of the International Phonetic Association”. 33 (1), s. 103–107, 2003. DOI: 10.1017/S0025100303001191. (ang.).

[10] Madalena Cruz-Ferreira. European Portuguese. „Journal of the International Phonetic Association”. 25 (2), s. 90–94, 1995. DOI: 10.1017/S0025100300005223. (ang.).

[11] xonline.ro (rum.) [dostęp: 22.08.2018]

[12] Jaye Padgett. Contrast and Post-Velar Fronting in Russian. „Natural Language & Linguistic Theory”. 21 (1), s. 39–87, 2003. DOI: 10.1023/A:1021879906505. (ang.).

[13] Consonantes del lingua espanol (hiszp.) Data dostępu: 15 września 2018

[14] t i wymowa hiszpańska Data dostępu: 15 września 2018

[15] Derek Rogers, Luciana d'Arcangeli. Italian. „Journal of the International Phonetic Association”. 34 (1), s. 117–121, 2004. DOI: 10.1017/S0025100304001628. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

	wargowe					przedniojęzykowe									tylnojęzykowe						laryngalne
	dwuwar- gowe		wargowo- zębowe		językowo- wargowe		zębo- we		przednio- językowo- dziąsłowe		zadziąs- łowe		z retroflek- sją		podnie- bienne		miękko- podnie- bienne		języcz- kowe		gardłowe / nagłośniowe		krtaniowe
nosowe	m̥	m		ɱ		n̼			n̥	n			ɳ̊	ɳ	ɲ̊	ɲ	ŋ̊	ŋ		ɴ
zwarte	p	b	p̪	b̪	t̼	d̼			t	d			ʈ	ɖ	c	ɟ	k	ɡ	q	ɢ	ʡ		ʔ
syczące zwarto-szczelinowe									ts	dz	t̠ʃ	d̠ʒ	ʈʂ	ɖʐ	t̠ɕ	d̠ʑ
niesyczące zwarto-szczelinowe	pɸ	bβ	p̪f	b̪v			t̪θ	d̪ð	tɹ̝̊	dɹ̝	t̠ɹ̠̊˔	d̠ɹ̠˔			cç	ɟʝ	kx	ɡɣ	qχ			ʡʢ	ʔh
syczące szczelinowe									s	z	ʃ	ʒ	ʂ	ʐ	ɕ	ʑ
niesyczące szczelinowe	ɸ	β	f	v	θ̼	ð̼	θ	ð	θ̠	ð̠	ɹ̠̊˔	ɹ̠˔		ɻ˔	ç	ʝ	x	ɣ	χ	ʁ	ħ	ʕ	h	ɦ
półotwarte			ʋ̥	ʋ					ɹ̥	ɹ			ɻ̊	ɻ	j̊	j	ɰ̊	ɰ						ʔ̞
uderzeniowe		ⱱ̟		ⱱ		ɾ̼			ɾ̥	ɾ			ɽ̊	ɽ						ɢ̆		ʡ̆
drżące	ʙ̥	ʙ							r̥	r									ʀ̥	ʀ	ʜ	ʢ
boczne zwarto-szczelinowe									tɬ	dɮ			ʈɭ̊˔		cʎ̝̊		kʟ̝̊	ɡʟ̝
boczne szczelinowe									ɬ	ɮ			ɭ̊˔	ɭ˔	ʎ̝̊	ʎ̝	ʟ̝̊	ʟ̝
boczne półotwarte									l̥	l			ɭ̊	ɭ	ʎ̥	ʎ	ʟ̥	ʟ		ʟ̠
boczne uderzeniowe										ɺ				ɭ̆		ʎ̆		ʟ̆

		dwuwar- gowe		wargowo- zębowe	zębowe		przednio- językowo- dziąsłowe		zadziąs- łowe	z retroflek- sją		podnie- bienne		miękko- podnie- bienne		języcz- kowe		gardło- we
ejektywne	zwarte	pʼ					tʼ			ʈʼ		cʼ		kʼ		qʼ		ʡʼ
	zwarto- szczelinowe				t̪θʼ		tsʼ		t̠ʃʼ	ʈʂʼ				kxʼ		qχʼ
	szczelinowe	ɸʼ		fʼ	θʼ		sʼ		ʃʼ	ʂʼ		ɕʼ		xʼ		χʼ
	boczne zwarto- szczelinowe						tɬʼ					cʎ̝̊ʼ		kʟ̝̊ʼ
	boczne szczelinowe						ɬʼ
mlaski	nieprzydechowe/ dźwięczne	ʘ	ʘ̬		ǀ	ǀ̬	ǃ	ǃ̬		ǃ˞	ǃ̬˞	ǂ	ǂ̬						◌ˀ
	nosowe		ʘ̃			ǀ̃		ǃ̃			ǃ̃˞		ǂ̃							◌̃ˀ
	boczne						ǁ	ǁ̬
	boczne nosowe							ǁ̃
iniektywne		ɓ̥	ɓ				ɗ̥	ɗ		ᶑ̥	ᶑ	ʄ̊	ʄ	ɠ̊	ɠ	ʛ̥	ʛ

Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa dźwięczna

Artykulacja

Opis

Warianty

Występowanie

Przypisy

Terminologia

Suggest as cover photo

Thank you for helping!

Install Wikiwand

Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:

Your preferred languages

All languages

Follow Us

Don't forget to rate us

Our magic isn't perfect

Thank you for helping!

Oh no, there's been an error