Stymulanty
substancja psychoaktywna wywołująca pobudzenie poprzez zwiększenie aktywności układu współczulnego lub ośrodkowego układu nerwowego / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Stymulanty – substancje psychoaktywne działające zazwyczaj pobudzająco. Zwykle powodują wiele skutków ubocznych, tym więcej im mocniejsze pobudzenie. Najsilniejsze stymulanty legalnie dostępne są tylko na receptę.
Ten artykuł należy dopracować |
Stymulanty zwiększają aktywność układu współczulnego lub ośrodkowego układu nerwowego. Niektóre stymulanty powodują pewien rodzaj euforii, szczególnie te, które oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy. Niektóre stymulanty używane są w medycynie w celu: podtrzymywania czujności i przeciwdziałania zmęczeniu, szczególnie w sytuacjach gdy sen jest niemożliwy (na przykład podczas prowadzenia pojazdów), zapobiegania chorobowemu zmęczeniu i senności (jak w przypadku narkolepsji), odchudzania (fentermina, benzfetamina) czy podnoszenia zdolności koncentracji i skupienia (zwłaszcza w przypadku ADHD). Rzadziej (i tylko wybrane preparaty z grupy Inhibitorów MAO) stosuje się w leczeniu depresji. Stymulanty są często nadużywane przez ludzi chcących zwiększyć swoją sprawność psychiczną i produktywność, a także przez osoby chore na anoreksję. Są też popularne w użyciu rekreacyjnym, ze względu na euforię jaką powodują.
Kofeina zawarta w kawie i napojach bezalkoholowych, a także nikotyna w tytoniu są najbardziej popularnymi wśród ludzi stymulantami.
Przykładami dobrze znanych stymulantów są efedryna, amfetamina, kokaina, metylokatynon, metylofenidat oraz modafinil.
Stymulanty ze względu na swój potencjał uzależnienia i nadużywania są substancjami których obrót podlega ścisłej kontroli państwa. W niektórych krajach amfetamina i metamfetamina są dostępne na receptę. W Polsce jedynymi stymulantami używanymi w medycynie są efedryna, kofeina, metylofenidat i modafinil.
Neuroprzekaźnik/receptor | Klasyfikacja | Przykłady |
---|---|---|
Dopamina | Inhibitory wychwytu zwrotnego dopaminy | kokaina |
Substancje powodujące uwalnianie dopaminy | fenetylaminy | |
Agonisty receptorów dopaminowych | lewoamfetamina | |
Monoaminooksydaza (MAO) | ||
Inhibitory MAO | fenelzyna | |
Adrenalina/Noradrenalina | Inhibitory zwrotnego wychwytu adrenaliny/noradrenaliny | fenetylaminy |
Substancje pobudzające receptory adrenergiczne | fenetylaminy | |
Agonisty receptorów adrenergicznych | fenetylaminy | |
Adenozyna | Metyloksantyny (antagonisty receptora adenozynowego) | kofeina |
Glicyna | Antagonisty receptora glicynowego | strychnina |