Szabat
w judaizmie ostatni, świąteczny dzień tygodnia / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Szabat?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Szabat (hebr. שַׁבָּת lub יוֹם הַשַׁבָּת, od rdzenia szbt: szin + bet/bejt + taw = „odpoczywać”, „ustać”, „obserwować”, „zaprzestać działalności”), szabas, sabat[1][2] – w judaizmie siódmy, ostatni dzień tygodnia (hebr. jom ha-szwii), będący według kalendarza żydowskiego dniem wypoczynku. Jest dniem świątecznym, stanowiącym pamiątkę cyklu stworzenia świata oraz wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu[3] (Wj 20,9–11; Pwt 5,12–15). Trwa od zachodu słońca (hebr. szkijat ha-chama) w piątek, do prawie godziny po zachodzie słońca w sobotni wieczór[1].
Świece szabatowe, dwie chały lub chleby w ozdobnej osłonie i wino | |||
Dzień | |||
---|---|---|---|
Typ święta |
cykliczne | ||
Religie | |||
Upamiętnia | |||
Symbole |
świece szabatowe | ||
Inne nazwy |
szabas ((jid.). szabes), | ||
|
W czwartek wieczorem dorośli Żydzi biorą kąpiel w domu, a w piątek rano w łaźni rytualnej – w mykwie[2]. Okazywany w ten sposób jest szacunek dla szabatu[4]. W piątek, po przyrządzeniu wszystkich potraw i dokonaniu wszelkich przygotowań przewidzianych halachą, wierni zbierają się na przedwieczorne nabożeństwo w synagodze. Kończy je «Kadisz sierocy» (Kadisz jatom), a wyznawcy wracają do domów, aby nieco przed zachodem słońca rozpocząć rytuał „powitania szabatu”. Zapala się świece szabatowe, odmawia kidusz, a następnie spożywa wieczerzę szabatową[5][6]. W sobotę rano, po modlitwach w synagodze, spożywa się drugi posiłek szabatowy, po którym odbywa się studiowanie Tory (Kowim midrasz)[7]. Trzeci posiłek szabatowy (seuda szilit) przypada na późne popołudnie w sobotę[8]. Święto kończy ceremonia Hawdala (hebr. = oddzielenie, rozróżnienie; jid. hawdołe, hawdoło), która symbolicznie oddziela czas święty od ludzkiego-świeckiego[1][9]. Na koniec, w sobotę wieczorem spożywa się Melawe Malka („Odprowadzający Królową Szabat”) – czwarty, ostatni posiłek szabatu[10].
Szczegółowe zasady obchodzenia szabatu zostały opisane w Misznajot Szabat – traktacie zawartym w Moed, drugim z sześciu porządków (działów) Miszny[11]. Traktat przedstawia między innymi 39 głównych kategorii (awot melachot) czynności, których wykonywanie jest podczas szabatu zakazane[11][12][13]. W obrębie poszczególnych odłamów judaizmu występują pewne różnice zdań w sprawie spełniania wymogów szabatowych[1].
Podstawowym wyznacznikiem prawowitego spełniania szabatu jest Oneg Szabat (hebr.= Radość/Rozkosz Soboty), akt spełnienia nakazu simchy (radości), który w kulturze żydowskiej ma szczególne znaczenie[14]. Szabat jest najważniejszym świętem w judaizmie[5], jedynym świętem rytualnym, które wynika wprost z Dekalogu[15].
Począwszy od IV wieku, główny nurt chrześcijaństwa porzucił świętowanie szabatu, a biblijne przykazanie wypełnia poprzez święcenie niedzieli (na pamiątkę zmartwychwstania Jezusa)[16][17][18].