Układ podwójny kontaktowy
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Układ kontaktowy – ciasny układ podwójny gwiazd, krążących na tyle blisko, że całkowicie wypełniają one swoje powierzchnie Roche'a[1]. Mogą one nawet utworzyć wspólną otoczkę obu składników.
Siły pływowe powodują znaczne zniekształcenie obu gwiazd. Ich zewnętrzne warstwy stykają się w okolicy punktu Lagrange'a L1, co sprawia, że następuje między nimi stała wymiana materii.
Pewną zagadką jest powstawanie tak ciasnych układów podwójnych. Uważa się, że wiele spośród nich to w rzeczywistości układy wielokrotne, w których oddziaływanie trzeciego towarzysza prowadzi do zbliżenia pozostałych dwóch gwiazd[potrzebny przypis].
Prawie wszystkie znane układy kontaktowe są jednocześnie układami zaćmieniowymi[2]. Są one znane także jako zmienne typu W Ursae Majoris (po pierwszej odkrytej tego typu gwieździe W Ursae Majoris)[3].
Układ podwójny kontaktowy bywa mylony z układem podwójnym ze wspólną otoczką. Różnica polega na tym, że układ podwójny kontaktowy jest stabilną konfiguracją dwóch gwiazd z okresem życia wynoszącym miliony lub nawet miliardy lat, a układ podwójny ze wspólną otoczką jest krótkotrwałą fazą ewolucji niektórych układów podwójnych, która trwa mniej niż tysiąc lat[4].