Układ z Schengen
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
| Układ pomiędzy rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu oraz Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Francuskiej dotyczący stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach | |
| Podpisanie | |
|---|---|
| Wejście w życie |
15 czerwca 1985[1] |
| Depozytariusz |
Rząd Wielkiego Księstwa Luksemburga[1] |
| Język oryginału | |
| Strona internetowa | |
| Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych | |
Państwa członkowskie strefy Schengen
Przepisy szczególne ruchu bezwizowego (układ z Schengen, OCT lub inne)
Państwa członkowskie UE z niezależną polityką wizową
Bezwizowy wjazd do strefy Schengen przez okres 90 dni
Wiza jest wymagana dla wjazdu
Wiza wymagana do tranzytu przez państwa Schengen
Status wizy nieznany
Układ z Schengen – porozumienie z 1985 znoszące kontrole na granicach wewnętrznych państw sygnatariuszy.
Porozumienie zostało zawarte 14 czerwca 1985 roku w miejscowości Schengen w Luksemburgu[1]. Jego stronami jest 27 państw (23 państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Liechtenstein, stan na 2023)[2].
Historia
13 lipca 1984 roku RFN i Francja zawarły umowę z Saarbrücken. Była to dwustronna umowa w sprawie ułatwiania obywatelom obu państw przekraczania wspólnej granicy. Umowa ta dotyczyła jedynie kontroli na drogowych przejściach granicznych. Umową z Saarbrücken zainteresowały się kraje Beneluksu, mające już doświadczenie w funkcjonowaniu unii paszportowej. Wykorzystano więc część rozwiązań z Saarbrücken i zawarto nową umowę. W dniu 14 czerwca 1985 w miejscowości Schengen podpisano porozumienie o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach (tzw. Schengen I) między krajami Unii Gospodarczej Beneluksu, Francją i Niemcami. Umowa ta została zawarta poza wspólnotowym porządkiem prawnym.
Od 1986 wprowadzono zwykłą kontrolę wzrokową na granicy dokonywaną w stosunku do pojazdów przekraczających ją ze zmniejszoną prędkością. Natomiast 26 marca 1995 całkowicie zniesiono kontrolę na granicach. W 1995 roku na mocy układu z 1990 roku również Hiszpania i Portugalia stały się pełnoprawnymi członkami Grupy. Włochy, Grecja, Austria oraz pięć krajów nordyckich (Dania, Finlandia, Szwecja, Norwegia, Islandia) uzyskały wówczas status obserwatorów.
W Polsce Pełnomocnik Rządu do Spraw Przygotowania Organów Administracji Państwowej do Współpracy z Systemem Informacyjnym Schengen i Systemem Informacji Wizowej został ustanowiony już rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 281, poz. 2788). Rządowy projekt ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej wpłynął do Sejmu 5 lipca 2007 jako druk sejmowy nr 1934. Projekt dotyczył uporządkowania i uzupełnienia w niezbędnym zakresie podstaw prawnych dotyczących uczestnictwa Polski w Systemie Informacyjnym Schengen (SIS) i Wizowym Systemie Informacyjnym (VIS), ustalenia w odpowiedni sposób kompetencji poszczególnych organów w zakresie wprowadzania i udostępniania danych SIS i VIS. Nad projektem pracowała Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych. Na posiedzeniu nr 46 V kadencji Sejm uchwalił ustawę z dnia 24 sierpnia 2007 r. o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1844). 401 posłów było za, 29 przeciw, 8 wstrzymało się. Senat nie wniósł poprawek. 7 września 2007 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał ustawę. Ustawa realizuje decyzję Rady 2004/512/WE z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie ustanowienia Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS) (Dz. Urz. UE L 213 z 15.06.2004, s. 5–7 (CELEX: 32004D0512)) i inne[3]. Zgodnie z art. 46 ustawy i decyzją Rady Rzeczpospolita Polska weszła do układu z Schengen 21 grudnia 2007.
W 2011 rozpoczęły się prace nad modyfikacją układu, która dałaby możliwość pozwolenia państwom członkowskim na okresowe przywrócenie kontroli na ich granicach wewnętrznych[4].
Opis
Układ jest otwarty dla wszystkich członków Unii Europejskiej. Wynikająca z niego swoboda przepływu osób wewnątrz tzw. strefy Schengen dotyczy nie tylko obywateli państw będących jego sygnatariuszami, ale wszystkich osób wszelkiej narodowości i o dowolnym obywatelstwie, które przekraczają granice wewnętrzne na obszarze objętym porozumieniem.
Do układu z Schengen należą, wg stanu na 2023, 23 państwa Unii Europejskiej oraz Islandia i Norwegia, wchodzące w skład Związku Paszportowego Krajów Nordyckich, oraz Szwajcaria i Liechtenstein, który jest z grupą z Schengen stowarzyszony.
Przyjęcie przepisów wynikających z układu z Schengen jest jednym z wymogów uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej[5].
Układ ma istotne znaczenie gospodarcze. Wyeliminowanie kontroli na granicach wewnętrznych pozwala m.in. na obniżenie cen usług transportowych oraz optymalizowanie łańcuchów dostaw przez stosowanie systemu just-in-time („zawsze na czas”), tj. bez nadmiernych zapasów i związanego z tym magazynowania[6]. Ma on także pozytywny wpływ na skłonność do dojeżdżania do pracy w innych krajach, ruch turystyczny oraz handel przygraniczny[6]. Bezpośrednie korzyści dla budżetów państw to m.in. brak konieczności finansowania wynagrodzeń personelu prowadzącego kontrole graniczne, utrzymania infrastruktury na granicach, a także zmniejszenie kosztów wydawania wiz[6].
Państwa członkowskie układu z Schengen
| Państwo[7] | Data przystąpienia | Lotnicze i morskie przejścia graniczne |
Uwagi |
|---|---|---|---|
 Austria
|
1 grudnia 1997 | ||
 Belgia
|
26 marca 1995 | ||
 Chorwacja
|
1 stycznia 2023 | 26 marca 2023 | |
 Czechy
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Dania
|
25 marca 2001 | bez Grenlandii i Wysp Owczych | |
 Estonia
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Finlandia
|
25 marca 2001 | ||
 Francja
|
26 marca 1995 | ||
 Grecja
|
26 marca 2000 | bez terytorium Athos | |
 Hiszpania
|
26 marca 1995 | ||
 Holandia
|
26 marca 1995 | ||
 Islandia
|
25 marca 2001 | nie jest członkiem UE | |
 Liechtenstein
|
19 grudnia 2011 | brak na terytorium państwa | nie jest członkiem UE |
 Litwa
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Luksemburg
|
26 marca 1995 | ||
 Łotwa
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Malta
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Monako
|
26 marca 1995 | nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Francją | |
 Niemcy
|
26 marca 1995 | ||
 Norwegia
|
25 marca 2001 | bez Spitsbergenu i Wyspy Niedźwiedziej; nie jest członkiem UE | |
 Polska
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Portugalia
|
26 marca 1995 | ||
 San Marino
|
26 października 1997 | nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Włochami | |
 Słowacja
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Słowenia
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Szwajcaria
|
12 grudnia 2008 | 29 marca 2009 | nie jest członkiem UE |
 Szwecja
|
25 marca 2001 | ||
 Watykan
|
26 października 1997 | nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Włochami | |
 Węgry
|
21 grudnia 2007 | 30 marca 2008 | |
 Włochy
|
26 października 1997 | ||
Państwa kandydujące do strefy Schengen
Tymczasowe przywrócenia kontroli granicznej
Kontrola na granicach wewnętrznych jest tymczasowo przywracana w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego, co wynika z art. 23 układu z Schengen[8].
Zobacz też
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
