Wikipedysta:Kmakowski/brudnopis
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Apolonia Makowska z domu Chełmińska - herbu Nałęcz , ur. 6 maja 1856r. (ziemia siedlecka), zm. 11 maja 1952r. - w miejscowości Świecie nad Wisłą.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie | |
Strona internetowa |
Nauczycielka w Werkach, pod koniec zaboru rosyjskiego - właścicielka pierwszej polskiej czytelni w Wilnie przy ul. Bonifraterskiej.
Była córką Karola Chełmińskiego i Konstancji z Sikorskich, siostrą literata Wincentego Chełmińskiego, pierwszego kierownika księgarni Elizy Orzeszkowej “Eliza Orzeszkowa i S-ka”.
Wraz z mężem Wacławem Leonem Makowskim, następcą stanowiska Chełmińskiego w księgarni Orzeszkowej, następnie wspólnikiem Orzeszkowej, prowadzili własną księgarnię wydawniczą przy ulicy Świętojańskiej w Wilnie z filią w Mińsku. Prowadzili także interesy z wydawnictwami warszawskimi w tym z Gebethner i Wolff. Brała czynny udział w szerzeniu kultury - razem z małżonkiem organizowali koncerty i przedstawienia, na których pojawiały się znane osobistości.
W trakcie swojej wieloletnej działalności i ciągłych prób przekazywania języka polskiego niejednokrotnie cenzurowani i oskarżani przez ówczesne władze. Wytaczane im były procesy, między innymi za wydanie „Gloria Victis” - E.Orzeszkowej, jednak dzięki zawziętemu działaniu i dobrym kontaktom często wychodzili z opresji, płacąc jedynie kary pieniężne. Księgarnie polskie były wówczas surowo traktowane przez carskich satrapów, którzy „widzieli w nich rozsadnika polonizacji i środek do rozpowszechniania literatury nielegalnej”[1].
Rodzina Makowskich prowadziła interesy a także przyjaźniła się z Elizą Orzeszkową o czym świadczą Listy Orzeszkowej do Wacława Makowskiego. W listach tych Orzeszkowa często wspomina "Polcię" i "Wacia" (jej syna). Apolonia i Wacław mieli dzieci: córkę Ewę i trzech synów - Wacława, Czesława i Witolda.
W maju 1946r. Apolonia Makowska wraz z córką Ewą i wnukiem Witoldem (synem Witolda Makowskiego) wyjechali z Wilna do Lublina gdzie do września 1946r. przebywali w Klasztorze Sióstr Szarytek.
Apolonia Makowska była prototypem Joanny Lipskiej - bohaterki noweli Elizy Orzeszkowej pt: “A...B...C...”.
Zmarła w wieku 96 lat i została pochowana najprawdopodobniej w miejscowości Świecie nad Wisłą.
W roku 1950 córka Apolonii Ewa Gulbinowa przekazała Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie dokumenty dotyczące księgarni "Eliza Orzeszkowa i S-ka" z lat 1879-1881. Są to m.in.: zawiadomienia o otwarciu księgarni, pełnomocnictwa dla Wacława Makowskiego, kontrakty między wspólnikami, rachunki księgarni.[2]