Wissarion Bielinski
rosyjski pisarz, filozof, krytyk literacki / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Wissarion Grigorjewicz Bielinski[uwaga 1] (ur. 11 czerwca 1811 w Sweaborgu w Finlandii, zm. 7 czerwca 1848 w Petersburgu w Rosji) – rosyjski pisarz, filozof, krytyk literacki. Teoretyk kierunku rewolucyjnego demokratyzmu[1][2][3] , okcydentalista[4].
Data i miejsce urodzenia | |||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | |||
Narodowość | |||
Język | |||
Dziedzina sztuki | |||
| |||
|
Pochodził z tzw. raznoczyńców (międzystanowej szlacheckiej inteligencji rosyjskiej), jego ojciec był zubożałym lekarzem[4]. Wydalony z uniwersytetu za „brak zdolności”, w rzeczywistości za radykalizm. Od końca lat 30. XIX wieku poświęcił się pracy literackiej i publicystycznej. Był członkiem kółka Stankiewicza[5], w ramach którego po raz pierwszy w Rosji studiowana była filozofia Hegla[6]. Etap po zapoznaniu się z filozofią Hegla, biografowie Bielińskiego nazywają okresem „rozumnej rzeczywistości”, kiedy bezkrytycznie traktował rosyjską rzeczywistość. Następnie jednak, na drodze interpretacji tej samej filozofii, doszedł do przekonania o konieczności rewolucji, dzięki której zapanuje „królestwo wolności”[7]. Wierzył w szczególną rolę sztuki i powołanie artysty do głoszenia prawdy. Jego jednoznaczny system etyczny i pogląd w sprawie znaczenia sztuki uczynił z niego jeden z największych autorytetów w życiu umysłowym Rosji epoki Mikołaja I, przyczynił się również do uczynienia krytyki literackiej jedną z najważniejszych platform dyskusji o szerszej tematyce politycznej i społecznej[8]. W tekstach literackich omawiano odtąd zagadnienia, których nie można było, za sprawą cenzury, poruszyć wprost[4].
Bielinski jako pierwszy w Rosji recenzował i komentował twórczość Puszkina, Lermontowa, Gogola oraz literackie debiuty Turgieniewa, Dostojewskiego i Niekrasowa. Każdy utwór omawiał w kontekście społecznym, filozoficznym i historycznym, w recenzjach zawierał wskazówki dla czytelników i autorów. Jego system oceniania dzieła, według kryteriów społecznych i politycznych, na trwałe wszedł do rosyjskiej krytyki literackiej[4].
Napisał m.in. tragedię Dymitr Kalinin (nawiązał w niej do Podróży z Petersburga do Moskwy Aleksandra Radiszczewa).
W 1849, po zaostrzeniu konserwatywnego kursu polityki carskiej po Wiośnie Ludów, na uniwersytetach zabroniono publicznego wymieniania nazwiska Bielinskiego[9]. Przeciwko poglądom Wissariona Bielinskiego na sztukę występował Aleksandr Drużynin.