Województwo wileńskie (II Rzeczpospolita)
województwo w II Rzeczypospolitej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Województwo wileńskie (II Rzeczpospolita)?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Województwo wileńskie – województwo II Rzeczypospolitej istniejące w latach 1926–1939 ze stolicą w Wilnie.
Ten artykuł dotyczy województwa wileńskiego II Rzeczypospolitej. Zobacz też: Województwo wileńskie (I Rzeczpospolita). |
| |||||||||||
1926–1939 | |||||||||||
| |||||||||||
Państwo | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data powstania | |||||||||||
Siedziba wojewody i sejmiku | |||||||||||
Wojewoda | |||||||||||
Powierzchnia |
29 011[1] km² | ||||||||||
Populacja (1931[2]) • liczba ludności |
| ||||||||||
• gęstość |
44 os./km² | ||||||||||
Tablice rejestracyjne |
WN | ||||||||||
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. Marji Magdaleny 2Wilno | |||||||||||
Podział administracyjny | |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie II Rzeczypospolitej |
Główne miasta (liczba ludności z 1931 roku): Wilno (195 071), Nowa Wilejka (8680), Głębokie (7407), Oszmiana (7340), Mołodeczno (5965), Święciany (5906), Wilejka (5720) i Dzisna (4808).
Większość terytorium przyłączona została do Polski jako tzw. Litwa Środkowa, decyzją tamtejszego sejmu, wbrew woli marszałka Piłsudskiego, który chciał zachować pozory federacji. Formalnie powołane do życia dopiero w 1926 jako ostatnie województwo II RP (od 13 kwietnia 1922 do 20 stycznia 1926 terytorium to było znane jako Ziemia Wileńska).
Zamieszkane było w większości przez Polaków (59,7%) i Białorusinów (22,7%) z niewielką domieszką Żydów, Litwinów, Rosjan i Karaimów[3]. Co do stosunków wyznaniowych 62,5% było wyznania rzymskokatolickiego, 25,4% prawosławnego, 8,7% mojżeszowego, 3,4% przypada na inne wyznania[4].
Wilno było piątym co do wielkości miastem w Polsce (w 1939 liczyło 195 tys. mieszkańców). Województwo wileńskie miało 14 miast, 103 gminy wiejskie i dzieliło się na 8 powiatów: brasławski (4218 km²), dziśnieński (3908 km²), mołodeczański (1876 km²), oszmiański (2352 km²), postawski (3114 km²), święciański (4037 km²), wilejski (3421 km²), wileńsko-trocki (6183 km²). Miasta powiatowe: Wilno (190 172 mieszk.), Brasław (1587 mieszk.), Dzisna (4413 mieszk.), Mołodeczno (1997 mieszk.), Oszmiana (6000 mieszk.), Postawy (974 mieszk.), Święciany (6000 mieszk.), Wilejka (3417 mieszk.).
W 1939 r. województwo podzielono między ZSRR a Republikę Litewską, a polskie władze działały w podziemiu[5]. Delegatem był od marca 1942 dr Zygmunt Fedorowicz Albin.
Ludność województwa wileńskiego w 1931 r. w powiatach według deklarowanego języka ojczystego[6]
Województwo wileńskie | ||||||
Powiat | Łącznie | Polacy[7] | Białorusini[8] | Litwini[9] | Żydzi[10] | inni |
---|---|---|---|---|---|---|
brasławski | 143 161 | 93 958 (65,63%) | 23 138 (16,16%) | 3 490 (2,44%) | 7 181 (5,02%) | 15 394 (10,75%) |
dziśnieński | 159 886 | 62 282 (38,95%) | 79 984 (50,03%) | 161 (0,10%) | 11 762 (7,36%) | 5 697 (3,56%) |
mołodeczański | 91 285 | 35 523 (38,91%) | 49 012 (53,69%) | 5 (0%) | 5 789 (6,34%) | 956 (1,05%) |
oszmiański | 104 612 | 84 951 (81,21%) | 10 149 (9,70%) | 1 562 (1,49%) | 6 721 (6,42%) | 1 229 (1,17%) |
postawski | 99 907 | 47 917 (47,96%) | 47 707 (47,75%) | 84 (0%) | 2 683 (2,69%) | 1 516 (1,52%) |
święciański | 136 475 | 68 441 (50,15%) | 8 062 (5,91%) | 42 993 (31,50%) | 7 654 (5,61%) | 9 325 (6,83%) |
wilejski | 131 070 | 59 477 (45,38%) | 64 337 (49,09%) | 30 (0%) | 5 934 (4,53%) | 1 292 (0,99%) |
wileńsko-trocki | 214 472 | 180 546 (84,18%) | 5 549 (2,59%) | 16 934 (7,90%) | 6 508 (3,03%) | 4 935 (2,30%) |
Wilno (miasto) | 195 071 | 128 628 (65,94%) | 1 737 (0,89%) | 1 579 (0.81%) | 54 596 (27,99%) | 8 531(4,37%) |
Ogółem: | 1 275 939 | 761 723 (59,70%) | 289 675 (22,70%) | 66 838 (5,24%) | 108 828 (8,53%) | 48 875 (3,83%) |
Struktura demograficzna (1931)[2]
Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):
Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
osób | % | osób | % | osób | % | |
Ogółem | 1 275 939 | 100 | 661 773 | 51,87 | 614 166 | 48,13 |
Miasto | 261 272 | 20,48 | 141 712 | 11,11 | 119 560 | 9,37 |
Wieś | 1 014 667 | 79,52 | 520 061 | 40,76 | 494 606 | 38,76 |
▶Wieś vs ▶miasto
Ogółem (▶k, ▶m)
Miasto (▶k, ▶m)
Wieś (▶k, ▶m)
13 kwietnia 1922 – 19 stycznia 1926 – jako Ziemia Wileńska – od 20 stycznia 1926 – województwo wileńskie
Delegaci Rządu
- Władysław Sołtan 4 lutego 1922 – 6 kwietnia 1922
- Walery Roman 6 kwietnia 1922 – 29 sierpnia 1924
- Władysław Raczkiewicz 29 sierpnia 1924 – 14 czerwca 1925
- Olgierd Malinowski 22 grudnia 1925 – 25 maja 1926 (p.o.)
Wojewodowie
- Władysław Raczkiewicz 18 maja 1926 – 20 czerwca 1931
- Stefan Kirtiklis 20 grudnia 1930 – 20 czerwca 1931
- Zygmunt Beczkowicz 20 czerwca 1931 – 27 stycznia 1933
- Marian Styczniakowski 27 stycznia 1933 – 16 lutego 1933 (p.o.)
- Władysław Jaszczołt 16 lutego 1933 – 13 października 1935
- Marian Styczniakowski 14 października 1935 – 4 grudnia 1935 (p.o.)
- Ludwik Bociański 4 grudnia 1935 – 19 maja 1939
- Artur Maruszewski 19 maja 1939 – 18 września 1939
Delegat rządu na okręg wileński
- dr Zygmunt Fedorowicz marzec 1942 - sierpień 1944